Πάνω από τα σιδερένια δοκάρια της πέρασε η σύγχρονη ελληνική Ιστορία: βασιλείς, πρόσφυγες, Γερμανοί κατακτητές, βρετανικά συμμαχικά στρατεύματα, αντάρτες, στρατονόμοι και χωροφύλακες την περίοδο της δικτατορίας, επιφανείς πολιτικοί, αλλά και το σύνολο της εμπορικής δραστηριότητας της Βόρειας Ελλάδας.
Παρ΄ όλα αυτά, η παλιά οδική γέφυρα του Αξιού, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη, κατέρρευσε και ρημάζει στα ορμητικά νερά του ποταμού. Το χειρότερο είναι ότι η μεγάλη μεταλλική γέφυρα στο ύψος της Χαλκηδόνας παραμένει στα «αζήτητα», καθώς καμία δημόσια υπηρεσία (υπουργεία, περιφέρεια, νομαρχία, τοπικοί δήμοι) δεν μπορεί να απαντήσει με σαφήνεια σε ποιον ανήκει η ευθύνη αποκατάστασης και συντήρησης του ιστορικού έργου.Η γέφυρα έπαψε να λειτουργεί στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, μετά την κατασκευή της νέας σύγχρονης τσιμεντένιας γέφυρας, ακριβώς δίπλα σε αυτήν. Πριν από περίπου τέσσερα χρόνια, τα ορμητικά και μονίμως φουσκωμένα νερά του ποταμού Αξιού κατέστρεψαν το μεγαλύτερος μέρος της. Οι αρχές έφραξαν τις δύο εισόδους της για λόγους ασφαλείας και η ιστορική γέφυρα αφέθηκε στην τύχη της.
Βαρέλια αντί γέφυρας
Όπως αναφέρει ο ντόπιος ερευνητής- συγγραφέας κ. Θόδωρος Γκλαβέρης, η πρώτη οργανωμένη ζεύξη του ποταμού Αξιού τον περασμένο αιώνα σημειώθηκε τον Οκτώβριο του 1912 και επετεύχθη με έναν μάλλον παράδοξο τρόπο. Μετά τη μάχη των Γιαννιτσών, τα ελληνικά στρατεύματα που προήλαυναν προς τη Θεσσαλονίκη αναγκάστηκαν να σταματήσουν στα ορμητικά νερά του Αξιού.
Υποχωρώντας οι Τούρκοι είχαν πυρπολήσει την ξύλινη γέφυρα που ένωνε τις δύο κοίτες, με αποτέλεσμα η διέλευση του ποταμού να φαντάζει ανυπέρβλητο εμπόδιο, χειρότερο από την κόπωση και τις δυσεντερίες που θέριζαν τους στρατιώτες.
Έπειτα από αλλεπάλληλες συσκέψεις, η λύση, αν και παράδοξη, βρέθηκε. Ψαράδες από τη Χαλάστρα πρόσφεραν τις πλάβες τους, οι οποίες δέθηκαν παρατεταγμένες, στερεώθηκαν με πασσάλους και σκεπάστηκαν με μαδέρια. Όμως οι βάρκες ήταν λίγες και έφθαναν να καλύψουν μόνο τη μισή κοίτη του Αξιού. Επιστρατεύτηκαν τότε όλα τα ξύλινα βαρέλια των γύρω χωριών, οι ξύλινες σκάφες, οι κουβάδες από πηγάδια, ακόμα και τα σχοινιά που άπλωναν οι γυναίκες τις μπουγάδες, και αφού δέθηκαν το ένα δίπλα στο άλλο, τότε μόνο πέρασε ο στρατός στην απέναντι όχθη...
Οι πλημμύρες
Η ιστορία της γέφυρας συνεχίστηκε την περίοδο των μεγάλων εγγειοβελτιωτικών έργων στον κάμπο της Θεσσαλονίκης, τη δεκαετία 1925- 1935, από τις κυβερνήσεις του Ελ. Βενιζέλου. Η αμερικανική εταιρεία Τhe Νear Εast Foundation Company, εκτός από αποξηραντικά και αποστραγγιστικά έργα, κατασκεύασε το 1933 σιδηροδρομικές και οδικές γέφυρες, μεταξύ των οποίων και αυτή της Χαλκηδόνας στον ποταμό Αξιό (η κοίτη του οποίου εγκιβωτίσθηκε λόγω πλημμυρών και εκτράπηκε δυτικότερα).
Η γέφυρα είχε μήκος 560 μέτρα και πλάτος 5 μέτρα, ενώ χαρακτηρίστηκε πρωτοποριακό έργο που έλυσε το ζήτημα των πλημμυρών και συντέλεσε στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.
Από την Κατοχή στη δικτατορία
ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1941, Άγγλοι σαμποτέρ κατέστρεψαν τη γέφυρα. Οι Γερμανοί την αναστήλωσαν και ήταν οι ίδιοι που την ανατίναξαν το 1944 κατά την αποχώρησή τους.
Το καλοκαίρι του 1945, στρατιώτες του 228ου τάγματος του αγγλικού στρατού ανακατασκεύασαν τη γέφυρα, δίνοντάς της τη μορφή που έχει σήμερα (τύπου Μπέλεϊ). «Εμείς την ανατινάξαμε πρώτη φορά και ήταν δίκαιο να την ξαναφτιάξουμε», είπε ο Βρετανός στρατηγός Λόβετ κατά τη διάρκεια των εγκαινίων, στις 30 Αυγούστου του 1945. Την περίοδο της δικτατορίας, όπως θυμούνται κάτοικοι της περιοχής, στρατονόμοι και χωροφύλακες ταλαιπωρούσαν λόγω φρονημάτων ταξιδιώτες που ήθελαν να διασχίσουν τη γέφυρα, ενώ μπλόκαραν εμπορεύματα με αντίστοιχες προφάσεις.
Φανάρια μετά τη μεταπολίτευση
ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ, λόγω στενότητας της γέφυρας που δεν επέτρεπε τη διέλευση δύο οχημάτων ταυτόχρονα, τοποθετήθηκε στις δύο πλευρές σηματοδότης, με αποτέλεσμα να σταματά για λίγα λεπτά η κυκλοφορία σε κάθε ρεύμα της Εθνικής Οδού Θεσσαλονίκης- Γιαννιτσών.
Μετά το κλείσιμο της γέφυρας, στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, και την κατάρρευση του κεντρικού τμήματός της πριν από τέσσερα χρόνια, καμία υπηρεσία δεν αναλαμβάνει τη συντήρηση του ιστορικού έργου.
Σε ερωτήσεις των «ΝΕΩΝ», οι προϊστάμενοι της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας παρέπεμπαν σε συναδέρφους τους στη Νομαρχία Θεσσαλονίκης. Εκείνοι παρέπεμπαν «αρμοδίως» στους τοπικούς Δήμους Χαλκηδόνας και Αγίου Αθανασίου και οι τελευταίοι με τη σειρά τους ξανά στην Περιφέρεια.
Κώστας Κουκουμάκας
