Η Πολλαπλή σκλήρυνση ή σκλήρυνση κατά πλάκας (Multiple Sclerosis , MS), είναι μια χρόνια νευρολογική, αυτοάνοση ασθένεια στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα προκαλώντας απομυελίνωση. Η πολλαπλή σκλήρυνση μπορεί να προκαλέσει μια ποικιλία συμπτωμάτων όπως, αλλαγές στην αφή, προβλήματα στην όραση, μυική ατροφία, κατάθλιψη, προβλήματα στον προσανατολισμό και την ομιλία, εξάντληση, νοητική βλάβη, προβλήματα με την ισορροπία και πόνο. Η πολλαπλή σκλήρυνση θα προκαλέσει και αναπηρία σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις.
Η πολλαπλή σκλήρυνση επηρεάζει τους νευρώνες, τα κύτταρα του εγκεφάλου και τον νωτιαίο μυελό, τα οποία στέλνουν πληροφορίες, δημιουργούν την σκέψη και την αντίληψη και επιτρέπουν στον εγκέφαλο να ελέγξει το σώμα. Τα νεύρα του σώματός περιβάλλονται από ένα λεπτό περίβλημα, το οποίο αποτελείται από μυελίνη, μια ουσία που βοηθά στην προστασία των νεύρων καθώς και στη μετάδοση των νευρικών ώσεων. Η πολλαπλή σκλήρυνση προκαλεί σταδιακή καταστροφή της μυελίνης (απομυελίνωση), όταν η μυελίνη έχει καταστραφεί οι νευρώνες δεν μπορούν να χειριστούν αποτελεσματικά τα ηλεκτρικά τους σήματα. Το όνομα πολλαπλή σκλήρυνση αναφέρεται στις πολλαπλές ουλές (σκλήρυνση) πάνω στην μυελίνη.
Η κυρίαρχη θεωρία είναι πως η πολλαπλή σκλήρυνση προκαλείται απο επιθέσεις του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς στο κεντρικό νευρικό σύστημα και έτσι η ασθένεια εντάσσεται στην κατηγορία των αυτοάνοσων. Παρόλο που είναι γνωστό το μέρος που επηρεάζεται απο την πολλαπλή σκλήρυνση, το ακριβές αίτιο της ασθένειας παραμένει άγνωστο.
Η πολλαπλή σκλήρυνση μπορεί να πάρει πολλές μορφές, με τα καινούρια συμπτώματα να εμφανίζονται σε ξεχωριστά επεισόδια ή να αναπτύσσονται αργά. Ανάμεσα στα επεισόδια τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρήσουν εντελώς, αλλά μόνιμα νευρολογικά προβλήματα πάντα θα παραμένουν.Η πολλαπλή σκλήρυνση αυτή την στιγμή δεν θεραπεύεται, αλλά υπάρχουν πολλές θεραπείες που καθυστερούν την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Η πολλαπλή σκλήρυνση επηρεάζει συνήθως τοιυς ενήλικες σε ηλικία απο 20 εώς 40 και εντοπίζεται συνήθως σε γυναίκες. Προσβάλλει περίπου 2.5 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως.
Η πολλαπλή σκλήρυνση προκαλεί αρκετά συμπτώματα όπως, πάρεση-παραπάρεση, αλλαγές στην αφή, μυική ατροφία, σπαστικότητα,τρόμος(τρέμουλο), προβλήματα στον προσανατολισμό και την ισορροπία (αταξία), προβλήματα στην ομιλία (δυσαρθρία), δυσφαγία, προβλήματα στην όραση (διπλωπία, οπτική νευρίτιδα, νυσταγμός)ή & θόλωμα, εξάντληση καθώς και χρόνιο πόνο, προβήματα στο έντερο και την ουροδόχο κύστη,στυτικές δυσλειτουργίες,νοητική βλάβη, διαταραχές της διάθεσης (κυρίως κατάθλιψη).
Τα αρχικά επεισόδια είναι συνήθως παροδικά, ήπια και ασυμπτωματικά. Συνήθως δεν παρακινούν κάποιον να επισκεφθεί τον ιατρό του και αναγνωρίζονται μόνο όταν θα έχει γίνει τελικά η διάγνωση με βάση περισσότερα επεισόδια. Τα πιο συνηθισμένα αρχικά συμπτώματα είναι: αλλαγές στην αίσθηση των χεριών, ποδιών ή του προσώπου (33%), ολική ή μερική απώλεια της όρασης (16%), αδυναμία (13%), διπλωπία (7%), αταξία στο περπάτημα (5%) και προβλήματα ισορροπίας (3%), αλλά σπάνια αρχικά συμπτώματα έχουν αναφερθεί, όπως αφασία και ψύχωση. Το 15% των ανθρώπων έχουν πολλαπλά συμπτώματα όταν αναζητούν ιατρική βοήθεια.
Παρόλο που πολλοί παράγοντες έχουν αναγνωρισθεί, καμία συγκεκριμένη αιτία δεν έχει βρεθεί. Η πολλαπλή σκλήρυνση μάλλον συμβαίνει ως αποτέλεσμα συνδυασμού περιβαλλοντολογικών και γενετικών παραγόντων. Διάφορες θεωρίες υπάρχουν. Μόλυνση απο κάποιον ιό ή ρετροιό μπορεί να μπερδέψει το ανοσοποιητικό σύστημα και στην πορεία να προκαλέσει πολλαπλή σκλήρυνση. Έλλειψη βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσει πολλαπλή σκλήρυνση, καθώς η βιταμίνη D λειτουργεί ως ρυθμιστής του ανοσοποιητικού συστήματος. Η πολλαπλή σκλήρυνση φαίνεται να συμβαίνει περισσότερο σε ανθρώπους που ζουν μακρυά απο τον ισημερινό, αυτό πιστεύουν μερικοί επιστήμονες ότι συμβαίνει επειδή η έλλειψη ηλιακού φωτός σε συνδυασμό με έλλειψη βιταμίνης D μπορούν να προκαλέσουν πολλαπλή σκλήρυνση. Μερικές έρευνες έχουν δείξει πως η πολλαπλή σκλήρυνση συμβαίνει περισσότερο σε παιδιά που δεν έχουν αδέρφια, αυτό αφήνει πολλούς επιστήμονες να πιστεύουν πως επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα στην παιδική ηλικία δεν είχε να πολεμήσει πολλές ασθένειες, αρχίζε να επιτίθεται στο σώμα. Άλλες έρευνες έχουν δείξει πως η χρόνια μόλυνση μπορεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας στην πολλαπλή σκλήρυνση. Το άγχος και το κάπνισμα επίσης είναι αρκετά σημαντικοί παράγοντες ανάπτυξης πολλαπλής σκλήρυνσης.
Πολλές έρευνες έχουν δείξει πως στα δίδυμα αδέρφια, όταν αναπτύσσει το ένα πολλαπλή σκλήρυνση τότε το άλλο έχει εώς και 40% πιθανότητες να αναπτύξει και αυτό. Άλλες έρευνες έχουν δείξει πως η πολλαπλή σκλήρυνση ίσως να έχει να κάνει με μια περιοχή στο χρωμόσωμα 5 καθώς και στα χρωμοσώματα 2, 3, 7, 11, 17, 19, και X.
Δεν υπάρχει σίγουρη θεραπεία για την πολλαπλή σκλήρυνση, καθώς δεν υπάρχει μεχρι στιγμής ούτε πλήρη ίαση της ασθένειας. Η θεραπεία στοχεύει στην επιστροφή της λειτουργίας του σώματος μετά απο ένα επεισόδιο, αποφυγή νέων επεισοδίων και αποφυγή της αναπηρίας. Για την θεραπεία κάποιου επεισοδίου οι ασθενείς χορηγούνται μεγάλες δόσεις κορτικοστεροειδών.
Δρ. Αναστάσιος Οικονόνου
Καθηγητής Ανοσολογίας
