Η συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για ψάρια και για υγιεινά ιχθυέλαια (ωμέγα-3 λιπαρά οξέα) έχει οδηγήσει σε τριπλασιασμό της παγκόσμιας παραγωγής των ιχθυοκαλλιεργειών μέσα σε περίπου μια δεκαετία, με συνέπεια το 2009 πια, για πρώτη φορά, το 50% όλων των ψαριών που καταναλώνονται διεθνώς, να είναι ιχθυοκαλλιέργειας, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα.
Η μελέτη έγινε από διεθνή ομάδα ερευνητών με επικεφαλής την καθηγήτρια Ρόζαμοντ Νέιλορ του πανεπιστημίου Στάνφορντ (διευθύντρια του Προγράμματος Διατροφικής Ασφάλειας και Περιβάλλοντος του ίδιου πανεπιστημίου) και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PNAS της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με την έρευνα, η παραγωγή και κατανάλωση ψαριών διεθνώς γνώρισε εκρηκτική ανάπτυξη μετά το 1995 και μέχρι σήμερα, κυρίως επειδή υπήρξε ολοένα μεγαλύτερη εκτίμηση για τα οφέλη από τη διατροφή με ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, που υπάρχουν μόνο στα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός. Τα οφέλη αυτά αφορούν την προστασία της καρδιάς, την καλύτερη νοητική ανάπτυξη κ.α.
Η μέση παγκόσμια κατανάλωση ψαριών αυξήθηκε από 9,9 κιλά ανά άτομο στη δεκαετία του ΄60, σε 16,4 κιλά το 2005 και σήμερα εκτιμάται ότι είναι ακόμα μεγαλύτερη. Ένα μεγάλο μέρος της αυξημένης ζήτησης προέρχεται από την πολυπληθή Κίνα. Έχουν γίνει προσπάθειες να χρησιμοποιηθούν φυτικά υποκατάστατα για τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, αλλά συνήθως δεν περιέχουν όλα τα επιθυμητά συστατικά των τελευταίων. Από την άλλη, εκτιμάται ότι θα εντείνεται διαρκώς ο δημόσιος διάλογος γύρω από την ποιότητα των ψαριών των ιχθυοκαλλιεργειών, όσον αφορά το περιεχόμενο της διατροφής τους.
Φυτοφάγα ψάρια, όπως ο κυπρίνος (σαζάνι), δεν έχουν ανάγκη να τρώνε άλλα ψάρια, όταν είναι ελεύθερα, όμως στις φάρμες των ιχθυοκαλλιεργειών, για να μεγαλώσουν πιο γρήγορα και να έχουν καλύτερη γεύση, ταϊζονται με άλλα ψάρια και έλαια.
Η κατάσταση είναι χειρότερη με τα σαρκοφάγα ψάρια των ιχθυοκαλλιεργειών. Σύμφωνα με την έρευνα, η πρακτική αυτή –διατροφή των ψαριών των ιχθυοκαλλιεργειών με άλλα ψάρια (λιγότερο πολύτιμα, από εμπορική και υγιεινή σκοπιά, όπως η σαρδέλα), που έχουν αλιευτεί στις ανοικτές θάλασσες- επιβαρύνει σημαντικά τα αποθέματα των θαλάσσιων οργανισμών σε όλο τον κόσμο.
Το 2006 η παγκόσμια παραγωγή ιχθυοκαλλιεργειών ήταν 51,7 εκατ. μετρικοί τόνοι και περίπου 20 εκατ. τόνοι ψαριών της ανοικτής θάλασσας αλιεύτηκαν για να γίνουν ιχθυοτροφές για τα ψάρια των ιχθυοκαλλιεργειών. Μπορεί να χρειαστούν ακόμα και δυόμιση κιλά ψαριών αλιευμένων στην ανοικτή θάλασσα, για να παραχθεί μισό κιλό σολομού ιχθυοκαλλιέργειας.
Η έρευνα αναφέρει ότι για να γίνει η παραγωγή σολομού ιχθυοκαλλιέργειας πιο φιλική προς το περιβάλλον, πρέπει απλώς να μειωθεί η ποσότητα των ιχθυελαίων που περιλαμβάνεται στη δίαιτα του σολομού.
Όμως, σύμφωνα με τους ερευνητές, η νέα μανία των καταναλωτών για τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα θα συνεχίσει να ασκεί μεγάλες πιέσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα, μέσω των ιχθυοκαλλιεργειών, εκτός και εξευρεθούν σύντομα εναλλακτικές λύσεις, εμπορικά βιώσιμες.
Σύμφωνα με την έρευνα, πρέπει να εξαπλωθούν περισσότερο υποκατάστατες ιχθυοτροφές, όπως οι πρωτεϊνες από δημητριακά και υποπροϊόντα της κτηνοτροφίας, καθώς και τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που παράγονται από μονοκύτταρους μικρο-οργανισμούς και γενετικά τροποποιημένα φυτά, έτσι ώστε οι ιχθυοκαλλιέργειες να προστατεύουν τα αποθέματα ψαριών των θαλασσών και όχι συμβάλλουν στην εξαφάνισή τους.
