promotional banner

Τι είναι η σκοτεινή ενέργεια;


Ο ευρών αμειφθήσεται τουλάχιστον με βραβείο Νόμπελ Φυσικής! Κανένας άνθρωπος στον κόσμο δεν μπορεί να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα προς το παρόν. «Είναι το πιο απόκρυφο μυστήριο της Επιστήμης» ομολογούν ειδικοί, όπως ο κοσμολόγος του Πανεπιστημίου του Σικάγο Μίκαελ Τέρνερ, ο οποίος επινόησε τον όρο «σκοτεινή ενέργεια».

Η ιστορία –και το μυστήριο θα μπορούσαμε να πούμε– σχετικά με τη σκοτεινή ενέργεια άρχισε το 1998 όταν δύο ανεξάρτητες ομάδες αστρονόμων προσπαθώντας να μετρήσουν το ρυθμό ελάττωσης της διαστολής του Σύμπαντος παρατήρησαν ότι κάποιες μακρινές σουπερνόβες (άστρα που έχουν εκραγεί στο τέλος της ζωής τους) φάνηκαν να κινούνται πιο γρήγορα από αυτές που ήταν πιο κοντά μας. Αυτό ήταν απροσδόκητο και τους οδήγησε στο αντίθετο συμπέρασμα: Η διαστολή του Σύμπαντος όχι μόνο δεν επιβραδύνεται, αλλά αντίθετα επιταχύνεται. Σαν πιθανή αιτία γι’ αυτό προτάθηκε η σκοτεινή ενέργεια, ένα είδος ενέργειας που προκαλεί βαρυτική άπωση, δηλαδή είναι μια αρνητική, αντιβαρυτική δύναμη που αναγκάζει το Σύμπαν να διαστέλλεται με ολοένα και ταχύτερο ρυθμό.

Ένα από τα εντυπωσιακά στοιχεία που ξέρουμε γι’ αυτό το είδος ενέργειας (με «αντιβαρυτικές» ιδιότητες) είναι ότι αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του Σύμπαντος. Είναι πραγματικά απίστευτο, αλλά το ορατό Σύμπαν γύρω μας, δηλαδή τα δισεκατομμύρια των γαλαξιών που ο καθένας τους περιέχει δισεκατομμύρια άστρα και -πιθανόν- δισεκατομμύρια πλανήτες, καθώς επίσης και άλλα ουράνια σώματα (φεγγάρια, κομήτες) αποτελούν, τελικά, ένα απειροελάχιστο τμήμα του Απείρου που μας περιβάλλει. Στην πραγματικότητα το Σύμπαν αποτελείται σχεδόν στο σύνολό του από πράγματα που ουσιαστικά είναι αόρατα στο ανθρώπινο μάτι: Δηλαδή από σκοτεινή ενέργεια (74%), από σκοτεινή ύλη (22%) και από τα σχεδόν αόρατα αέρια που υπάρχουν ανάμεσα στα άστρα (3,6%). Στο ασήμαντο υπόλοιπο… 0,4 % που απομένει περιλαμβάνεται το ορατό Σύμπαν, δηλαδή οι γαλαξίες με τους ήλιους, τους πλανήτες, τα φεγγάρια, τους κομήτες κ.λπ.

Δεν αποτελείται από άτομα, δεν ζυγίζει… τίποτα

Ένα άλλο εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι η σκοτεινή ενέργεια δεν αποτελείται από μικροσωματίδια. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι, 2.500 χρόνια πριν, πίστευαν ότι υπάρχουν τέσσερα στοιχεία στο Σύμπαν: Αέρας, Φωτιά, Γη και Νερό και αργότερα πρόσθεσαν και ένα πέμπτο, τον Αιθέρα. Ο Δημόκριτος ήταν ο πρώτος που επισήμανε ότι τα πάντα γύρω μας αποτελούνται από αδιαίρετα σωματίδια, τα άτομα και η διαπίστωση αυτή μας οδήγησε στις σύγχρονες ανακαλύψεις των υποατομικών σωματιδίων, των λεγόμενων κουάρκ. Όμως η σκοτεινή ενέργεια δεν αποτελείται από κουάρκ ή οποιοδήποτε άλλο σωματίδιο.

Άλλο παράξενο με αυτήν είναι η απίστευτη ελαστικότητά της. Σύμφωνα με τους ειδικούς είναι τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων φορές ελαστικότερη από οτιδήποτε ξέρουμε. Και αν μπορούσαμε να ζυγίσουμε την ενέργεια της σκοτεινής ενέργειας σε μια μεγάλη κούπα καφέ τότε η ζυγαριά θα έγραφε βάρος ίσο με 1Χ10 -27 γραμμάρια (δηλαδή 0,000000000000000000000000001 γραμμάρια), με απλά λόγια απολύτως… τίποτα.

Η απλούστερη εξήγηση για την σκοτεινή ενέργεια είναι ότι σχετίζεται με κάτι που αποκαλείται «κβαντικό κενό» λέει ο Μίκαελ Τέρνερ.

Πριν από λίγους μήνες μια ομάδα τεσσάρων ειδικών από τα Πανεπιστήμια Vanderbilt και Oregon παρουσίασε ένα μοντέλο στο περιοδικό «Physical Review», σύμφωνα με το οποίο η σκοτεινή ενέργεια «πάγωσε» το Σύμπαν πριν από 11,5 δισ. χρόνια, όταν είχε μόλις το ένα τέταρτο των σημερινών του διαστάσεων και η θεωρία τους περί κοσμολογικής μετάβασης είναι η πιο πρόσφατη προσπάθεια να δοθεί μια εξήγηση για το τι ακριβώς είναι η σκοτεινή ενέργεια. Το ερώτημα όμως -που γράψαμε και στην αρχή- παραμένει αναπάντητο και οι ελπίδες για μια εξήγηση στρέφονται στην… επαναλειτουργία του περίφημου Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων στο CERN της Ελβετίας…