promotional banner

Θάτσερ και Μιτεράν δεν ήθελαν να πέσει το Τείχος


Το 1989, αυτό που φοβόταν η Σιδηρά Κυρία της Βρετανίας αλλά και ο Γάλλος πρόεδρος δεν ήταν πλέον το φάντασμα του κομμουνισμού, αλλά το φάντασμα της επανένωσης της Γερμανίας

Καθώς η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ έμοιαζε αναπόφευκτη δυο μήνες πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου τον Νοέμβριο του 1989, ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες δήλωναν ιδιαίτερα ανήσυχοι από τις εξελίξεις.

Όπως αποκαλύπτεται σήμερα, αυτό που φοβόταν η Μάργκαρετ Θάτσερ αλλά και ο Φρανσουά Μιτεράν δεν ήταν πλέον το φάντασμα του κομμουνισμού, αλλά το φάντασμα της επανένωσης της Γερμανίας.

Η τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας είχε συναντηθεί στη Μόσχα με τον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Στη συνάντησή τους, η Θάτσερ ξεκαθάρισε ότι η Βρετανία και η Δυτική Ευρώπη δεν ήθελαν την επανένωση της Γερμανίας και ζήτησε από τον Γκορμπατσόφ να κάνει κάτι για να σταματήσει αυτή την εξέλιξη.

Η Βρετανίδα πρωθυπουργός διαβεβαίωσε επίσης τον Σοβιετικό ηγέτη ότι η αποσταθεροποίηση της Ανατολικής Ευρώπης και η κατάρρευση του Συμφώνου της Βαρσοβίας δεν συνέφεραν τη Δύση. Η ίδια και οι δυτικοί ομόλογοί της δεν θα έκαναν τίποτε που θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια της Σοβιετικής Ένωσης. Ακόμη και 20 χρόνια από τότε, εκείνες οι θέσεις της μπορούν να προκαλέσουν αναστάτωση.

Η Θάτσερ είχε παραδεχθεί ότι η στάση της ήταν πολύ διαφορετική από τις δημόσιες δηλώσεις στη Δύση και τις ανακοινώσεις του ΝΑΤΟ, ζητώντας από τον Γκορμπατσόφ να μη δίνει σημασία σε αυτές. «Δεν θέλουμε μια ενωμένη Γερμανία», φέρεται να του είπε. «Αυτό θα οδηγούσε σε μια αλλαγή των μεταπολεμικών συνόρων, κάτι που δεν μπορούμε να επιτρέψουμε καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλειά μας». Οι σκληροπυρηνικές απόψεις της Θάτσερ περιέχονται σε μυστικά αρχεία του Κρεμλίνου τα οποία βγήκαν λαθραία από τη Μόσχα.

Όταν ο Γκορμπατσόφ παρέδωσε την εξουσία το 1991, αντίγραφα των κρατικών αρχείων πήγαν στο προσωπικό του ίδρυμα στη Μόσχα. Πριν από μερικά χρόνια ο Πάβελ Στροΐλοφ, ένας νεαρός συγγραφέας, αντιλήφθηκε την τεράστια ιστορική αξία των αρχείων κατά τη διάρκεια μιας έρευνας στο ίδρυμα. Φωτοτύπησε περισσότερες από χίλιες σελίδες και τις πήρε μαζί του στο Λονδίνο όπου συνέχισε την έρευνά του. Από τα αρχεία διαφαίνεται η εχθρότητα που αισθανόταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ για τους υπόλοιπους ηγέτες του ανατολικού μπλοκ- σε κάποιο σημείο μάλιστα χαρακτηρίζει τον τότε ηγέτη της Ανατολικής Γερμανίας «μαλάκα».

Αντίθετα η Μάργκαρετ Θάτσερ δήλωνε «βαθύτατα εντυπωσιασμένη» από το θάρρος και τον πατριωτισμό του Πολωνού ηγέτη Βόιτσεκ Γιαρουζέλσκι. Είχε παρατηρήσει, επίσης, ότι ο Σοβιετικός ηγέτης αντιδρούσε «ήρεμα» στην ήττα του Κομμουνιστικού Κόμματος στις εκλογές της Πολωνίας. Ο Χίτλερ. Η Μάργκαρετ Θάτσερ δεν ήταν η μόνη που ανησυχούσε από τις εξελίξεις στη Γερμανία. Ένα μήνα μετά την πτώση του Τείχους, ο προσωπικός σύμβουλος του Φρανσουά Μιτεράν, Ζακ Αταλί, είχε συναντηθεί με τον στενό σύμβουλο του Κρεμλίνου Βαντίμ Ζαγκλάντιν.

Ο Αταλί είχε δηλώσει ευθέως ότι η Γαλλία δεν ήθελε «με κανέναν τρόπο» την επανένωση της Γερμανίας προσθέτοντας ότι η άρνηση της ΕΣΣΔ να επέμβει στην Ανατολική Γερμανία «προβλημάτιζε τη γαλλική ηγεσία». Στον Φρανσουά Μιτεράν φέρεται να είχε πει ότι «θα πήγαινε να ζήσει στον Άρη» σε περίπτωση επανένωσης της Γερμανίας.

Και ο ίδιος ο Γάλλος πρόεδρος είχε εκφράσει τις σοβαρές του επιφυλάξεις στη Μάργκαρετ Θάτσερ. Σύμφωνα με βρετανικά έγγραφα που αποχαρακτηρίστηκαν πρόσφατα, ο Μιτεράν είχε προειδοποιήσει τη Σιδηρά Κυρία ότι μια ενωμένη Γερμανία «ενδέχεται να βρεθεί με περισσότερο έδαφος από εκείνο που είχε ο Χίτλερ».