Οι άνθρωποι του Νεάντερνταλ, ενδεχομένως να οδηγήθηκαν σε εξαφάνιση λόγω μίας ασθένειας που μεταδόθηκε μεταξύ των ατόμων, παρόμοιας με αυτής των τρελών αγελάδων, καθώς έχει διαπιστωθεί πως οι πληθυσμοί Νεάντερνταλ ήταν κανίβαλοι. Αυτή η υπόθεση θα μπορούσε να επιλύσει το επί μακρόν υφιστάμενο μυστήριο σχετικά με το τι προκάλεσε την εξαφάνιση των Νεάντερνταλ πριν περίπου από 30.000 χρόνια αν και μέχρι τότε ζούσαν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα από τότε που εμφανίστηκαν, δηλ, πριν από περίπου 250.000 χρόνια. "Η ιστορία της εξαφάνισης του Νεάντερνταλ είναι ένα μεγάλο μυστήριο σε όλη την ανθρώπινη εξέλιξη", λέει ο Simon Underdown, λέκτορας στο Τμήμα Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Brookes της Οξφόρδης και εισηγητής σχετικής δημοσίευσης στην επιστημονική επιθεώρηση Medical Hypotheses.
Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι: "γιατί ένα ευφυές και με μεγάλη κρανιακή χωρητικότητα ανθρωποειδές, που είχε πλήθος όμοιων χαρακτηριστικών με εμάς, εξαφανίστηκε;" Για να δώσει μία πειστική απάντηση στο ερώτημα, ο Underdown μελέτησε μια καλά τεκμηριωμένη φυλετική ομάδα, τους Fore Παπούα στη Νέα Γουϊνέα, οι οποίοι ασκούν τελετουργικό κανιβαλισμό και προσπάθησε να συνδέσει αυτό το γεγονός με το τι θα μπορούσε να είχε συμβεί στους Νεάντερνταλ. Στοιχεία που συνηγορούν υπέρ του κανιβαλισμού στους πληθυσμούς των Νεάντερνταλ, είναι κυρίως τα αιμόφυρτα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν σε μια γαλλική σπηλιά το 1999. Τα 100.000-120.000 χρόνων οστά που ανακαλύφθηκαν στις σπηλιές Moula-Guercy κοντά στη Δυτική Όχθη του ποταμού Ροδανού, χωρίς βέβαια να είναι απόλυτα σαφές γιατί οι Νεάντερνταλ έφαγαν ο ένας τον άλλον. Περίπου στις αρχές του 20ου αιώνα οι ανθρωπολόγοι εντόπισαν στη φυλή Fore, μία νόσο την kuru, που μέχρι τη δεκαετία του '60 είχε φθάσει σε επιδημικά επίπεδα σκοτώνοντας πάνω από 1100 ανθρώπους. Μετέπειτα έρευνα έδειξε πως η εξάπλωση της νόσου συσχετιζόταν με τις κανιβαλιστικές δραστηριότητες της φυλής, ενώ ήταν μια μορφή σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας.
Ο Underdown κατασκεύασε ένα μοντέλο, βασισμένο στα συμπεράσματα kuru, για να υπολογίσει πώς η εξάπλωση μιας τέτοιας ασθένειας, μέσω του κανιβαλισμού, θα μπορούσε να μειώσει το μέγεθος ενός πληθυσμού. Παραδείγματος χάριν, υπολόγισε ότι μέσα σε μια υποθετική ομάδα 15.000 ατόμων, μια τέτοια ασθένεια θα μπορούσε να μειώσει τον πληθυσμό σε μη βιώσιμα επίπεδα μέσα σε 250 έτη. Αν προστεθούν και άλλες περιβαλλοντικές ή εξελικτικές πιέσεις, αυτός ο τύπος ασθένειας θα μπορούσε επομένως να είχε εξαφανίσει όλους τους Νεάντερνταλ. Καθώς αυτού του είδους τα νοσήματα εξαπλώνονται σχετικά αργά, ο Underdown υποστηρίζει πως ενδεχομένως τα άτομα να μην εμφάνιζαν κανένα απολύτως σύμπτωμα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Έτσι, "οι Νεάντερνταλ θα ήταν απίθανο να επισήμαιναν οποιαδήποτε αιτιώδη σχέση μεταξύ του κανιβαλισμού και τα συμπτώματα από την πιθανή νόσο", αναφέρει ο Underdown. Τέλος από έρευνες σε σύγχρονες κλινικές δοκιμές έχει διαπιστωθεί πως τα ιατρικά όργανα μπορούν να φέρουν μολυσματικά prions, τα οποία διαδίδουν την σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια, ακόμα και αφού έχουν αποστειρωθεί. Έτσι η κοινή χρήση των εργαλείων για τις πέτρες θα μπορούσε επίσης να είχε διαδώσει την ασθένεια μεταξύ πληθυσμών Νεάντερνταλ, ακόμα και σε αυτούς που δεν είχαν εμφανίσει ποτέ κανιβαλιστικές τάσεις.
