Με τον όρο δυσπεψία εννοούμε κάθε διαταραχή ή δυσχέρεια της πέψης στο στομάχι, είτε οργανική είτε λειτουργική. Υπάρχουν δυσπεψίες που οφείλονται σε έλκος, καρκίνο ή άλλη πάθηση του στομάχου, αλλά και σε γαστρίτιδα, γαστρική υπερέκκριση ή είναι συμπτωματικές και εξ αντανακλάσεως επιδράσεις της βλάβης ή διαταραχής άλλων οργάνων.
Πως εκδηλώνεται η δυσπεψία.
Θα έχει τύχει να αισθανθείτε βάρος και φούσκωμα στο στομάχι αμέσως μετά το φαγητό (ενώ το γεύμα δεν ήταν ιδιαίτερα βαρύ), αίσθημα κόπωσης, ανικανότητα για εργασία, ίσως ρεψίματα ή παλμούς ή ιλίγγους. Αυτό διήρκεσε τρεις έως τέσσερις ώρες όσο και η πέψη ενώ ύστερα πέρασε χωρίς αιτιολογία. Ο γιατρός θα σας έλεγε ότι πρόκειται για υποσθενική δυσπεψία νευρικής αιτιολογίας. Πράγματι, θα διαπιστώσετε ότι τα φαινόμενα αυτά παρουσιάζονται κατά περιόδους που συμπίπτουν με ισχυρούς ψυχικούς κλονισμούς, συγκινήσεις ή άλλες αφορμές νευρικής διέγερσης και ταραχής. Η δυσπεψία αυτού του είδους είναι συνηθισμένη στις γυναίκες. Στους άντρες αντιθέτως, παρατηρούνται τα συμπτώματα της υπερσθενικής δυσπεψίας, τα οποία δεν εμφανίζονται αμέσως μετά το γεύμα αλλά μετά από δύο έως τρεις ώρες. Τα συμπτώματα αυτά είναι πόνος στο επιγάστριο που αντανακλά και στην πλάτη, κάψιμο κατά μήκος του οισοφάγου, ρεψίματα, ξινίλες, ίσως και εμετός. Τα φαινόμενα υποχωρούν όταν τρώτε κάτι στέρεο (π.χ. φρυγανιά) ή πίνεται λίγη σόδα. Η υπερσθενική δυσπεψία συνδυάζεται με αύξηση του ποσού του υδροχλωρικού οξέος στο στομάχι, για το λόγο αυτό λέγεται και υπερχλωρυδρία.
Άλλες αφορμές δυσπεψίας.
Εκτός των ψυχικών επιδράσεων και οι καθαρές νευρικές διαταραχές που μεταδίδονται κατά εντελώς αντανακλαστικό μηχανισμό από διάφορα πάσχοντα όργανα και μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς ή να διαταράξουν την κανονική πέψη μέσα στο στομάχι. Αυτού του είδους οι επιδράσεις γίνονται διαμέσου των δύο μεγάλων νευρικών συστημάτων, του πνευμονογαστρικού (κεντρικού νευρικού συστήματος ή ΚΝΣ) και του συμπαθητικού (αυτόνομου νευρικού συστήματος ή ΑΝΣ), που το ένα ανταγωνίζεται το άλλο και η μεταξύ τους ισορροπία διατηρεί το φυσιολογικό ρυθμό της πέψης και των άλλων σπουδαιότερων λειτουργιών του οργανισμού. Όταν η ισορροπία αυτή διαταραχτεί, εμφανίζονται τα φαινόμενα της δυσπεψίας. Έτσι πολλές ασθένειες του ΚΝΣ (βλάβες του εγκεφάλου, του μυελού κ.α.) μπορούν να προκαλέσουν δυσπεψία. Όσον αφορά τη νευρασθένεια, η δυσπεψία μπορεί να είναι σε ορισμένες περιπτώσεις το μοναδικό οργανικό κλινικό σύμπτωμά της. Επίσης η παρατεταμένη αϋπνία, η σεξουαλικές καταχρήσεις κ.τ.λ..
Από τις παθήσεις των κοιλιακών σπλάχνων, που αντανακλαστικά προκαλούν διαταραχές της γαστρικής πέψης, συχνότερες είναι η χολοκυστίτιδα, η χρόνια σκωληκοειδίτιδα, η κολίτιδα, η λιθίαση ή πτώση του νεφρού και γενικά κάθε εντερική λοίμωξη. Επίσης ορισμένα νοσήματα θρέψης και ενδοκρινών αδένων μπορούν να προκαλέσουν δυσπεψία, όπως αρθριτισμός, διαβήτης και άλλα πιο ιδιαίτερα σύνδρομα. Αυτά δε θεραπεύονται με σόδα, αλλά εντοπίζοντας την αρχική αιτία με τη συμβουλή ειδικού ιατρού.
Τέλος πρέπει να αναφερθούν ως αιτίες πεπτικών διαταραχών, οι αυτοδηλητηριάσεις του οργανισμού από τοξικές ουσίες, που παράγονται μέσα στο οργανισμό και οι νεφροί δε μπορούν να αποβάλλουν. Τέτοιες αυτοδηλητηριάσεις προέρχονται από την ουραιμία. Άλλο δηλητήριο που μπαίνει στον οργανισμό σε μικρές δόσεις είναι η νικοτίνη, που γίνεται αιτία δυσπεπτικών κρίσεων καταρρίπτοντας έτσι το μύθο του ευεργετικού τσιγάρου μετά το φαγητό.
Υγιεινή και θεραπεία της δυσπεψίας.
Τόσο η φαρμακευτική θεραπεία όσο και η δίαιτα της δυσπεψίας, διαφέρουν πολύ στις δύο μορφές της. Στην υπερσθενική απαγορεύονται όλα όσα μπορούν να διεγείρουν την έκκριση του υδροχλωρικού οξέος, όπως το αλάτι, τα ξινά, τα καρυκεύματα, τα οινοπνευματώδη, η λεμονάδες κ.α.. Ως φάρμακα χορηγούνται τα αλκαλικά (σόδα). Αντίθετα κατά την υποσθενική μορφή απαγορεύονται τα αλκαλικά και χορηγούνται τα διάφορα οξέα (ιδίως το υδροχλωρικό με πεψίνη). Ανάλογα ρυθμίζεται η δίαιτα του υποπεπτικού. Στις δυσπεψίες των νευρασθενικών εφαρμόζεται θεραπεία κατά της νευρασθένειας, όπως και σε κάθε συμπτωματική δυσπεψία γίνεται θεραπεία αιτιολογική, δηλαδή στρεφόμενη κατά της αρχικής πάθησης.
Όσον αφορά την υγιεινή του δυσπεπτικού πρέπει να προσέχει τα εξής:
1. Τα γεύματα να είναι μικρά και συχνά.
2. Μετά από κάθε γεύμα ανάπαυση τουλάχιστον μίας ώρας.
3. Κατά την ώρα της πέψης θερμά επιθέματα στο υπογάστριο.
4. Αποφυγή κάθε είδους κατάχρησης, ακόμα και φαρμάκων.
Δρ.Πέτρος Forman
Καθηγητής Φυσιολογίας
• Σχέσεις και Σεξ - 3 άρθρα κάθε μέρα. Στις 11 το πρωί στις 5 το απόγευμα και στις 11 το βράδυ.
• Αρκάς - Κάθε βράδυ στις 11:30
• Πρόγνωση Καιρού - Κάθε βράδυ στις 11:45
• Σαν Σήμερα - Κάθε βράδυ στις 00:00
• Εναλλακτική αθλητική ενημέρωση - Κάθε βράδυ 00:00-02:00
