Γράφει ο Δρ. Ευστάθιος Παταριάς
Καθηγητής Μοριακής Βιολογίας
Οι περισσότεροι ιοί που προσβάλλουν βακτήρια, γνωστοί ως βακτηριοφάγοι ή απλώς φάγοι, θεωρείται ότι επιδεινώνουν τις παθογόνες ιδιότητες των βακτηρίων-οικοδεσποτών τους.
Ενώ είναι γνωστή η συμβολή των φάγων στη δράση βακτηρίων που αποτελούν παθογόνα μέχρι τώρα δεν ήταν γνωστές οι ιδιότητες φάγων που προσβάλουν συμβιωτικά βακτήρια, δηλαδή βακτήρια που συμβιώνουν με άλλους οργανισμούς χωρίς να προκαλούν κάποια παθογένεια. Ο Kerry Oliver, από το Πανεπιστήμιο της Γεωργίας των ΗΠΑ, και οι συνεργάτες του απέδειξαν ότι υπάρχουν και ευεργετικοί φάγοι.
Ο ευεργετικός φάγος που ανακάλειψαν είναι αυτός που προσβάλλει βακτήρια (του είδους Halmitonella defense) τα οποία ζουν σε σωματικές κοιλότητες ενός είδους αφίδας (Acyrthosiphum pisum, μικρό φυτοφάγο έντομο γνωστό επίσης και ως μελίγκρα). Η συμβίωση αυτή φάγων, βακτηρίων και εντόμου φαίνεται ότι τελικά είναι επωφελής και για τους τρεις εταίρους.
Είχε παρατηρηθεί ότι η συμβίωση των βακτηρίων Halmitonella με τις αφίδες ήταν ευεργετική για τις τελευταίες καθώς προστατεύονταν από προσβολές από σφίγγες (του είδους Aphidus ervi). Οι σφίγγες παρασιτούν τις αφίδες: αποθέτουν τα αυγά τους μέσα στο σώμα των αφίδων οι οποίες πεθαίνουν όταν τα αυγά εκκολαφθούν. Ενώ ήταν ήδη γνωστό ότι τα βακτήρια προστατεύουν τις αφίδες από τα αυγά των σφιγγών δεν ήταν γνωστός ο μηχανισμός. Την απάντηση έδωσε η εργασία του Kerry Oliver και των συνεργατών του η οποία αποκάλυψε την ύπαρξη των βακτηριοφάγων και απέδειξε ότι οι βακτηριοφάγοι ήταν αυτοί που ευθύνονταν για την προστασία των αφιδών.
Η ομάδα πιστεύει ότι η προστασία αυτή οφείλεται σε τοξίνες που εξαναγκάζουν οι "φιλοξενούμενοι" φάγοι να παράξουν τα βακτήρια-οικοδεσπότες τους. Οι τοξίνες αυτές μέσω των βακτηρίων απελευθερώνονται στο σώμα των αφιδών με αποτέλεσμα να προστατεύουν τις τελευταίες από τα αυγά των σφιγγών είτε κατευθείαν καταστρέφοντας τα αυγά είτε δρώντας ως ένα είδος εμβολίου, προκαλώντας την ανοσοποιητική αντίδραση των αφιδών εναντίων των αυγών.
Η ανακάλυψη αυτών των φάγων αναμένεται να συνεισφέρει στην ανάπτυξη νέων μεθόδων καταπολέμησης παρασίτων. Προσθέτοντας στην πολυπλοκότητα του παραπάνω σχήματος συμβίωσης και παρασιτισμού που διαλευκάνθηκε με τόσο κομψό τρόπο, να σημειωθεί ότι βλέποντας τα πράγματα από την πλευρά του καλλιεργητή, τα παράσιτα που απαιτούν καταπολέμηση είναι οι αφίδες (προσβολές των καλλιεργειών από αυτές είναι συχνά καταστροφικές) ενώ οι σφίγγες χρησιμοποιούνται σαν μια μέθοδος βιολογικής καταπολέμησης των πρώτων.
[Life mag]
