Εδώ ο χρυσός κανόνας είναι ένας: ξεκινήστε όταν το παιδί σας είναι έτοιμο. Ποτέ νωρίτερα. Έτοιμο σωματικά και ψυχολογικά. Πριν από τους 18 με 20 μήνες το παιδάκι είναι σωματικά ανώριμο. Δεν μπορεί να καταλάβει πότε πρέπει να πάει στην τουαλέτα. Αλλά η φυσική ωριμότητα από μόνη της δεν μπορεί να σας εγγυηθεί την επιτυχία. Χρειάζεται και η ψυχολογική ετοιμότητα.
Αν προσπαθήσετε να ελέγξετε το παιδί σας σε μια ηλικία που είναι προγραμματισμένο να αντιδρά στην εξουσία και τον έλεγχο, θα αποτύχετε. Το παιδί θα γίνει δυσκοίλιο στην προσπάθειά του να καθυστερήσει την αιτία της διαμάχης και να αποκτήσει τον έλεγχο της κατάστασης.
Σωστή ηλικία για την εκπαίδευση της τουαλέτας δεν υπάρχει. Το θέμα της ανάπτυξης είναι προσωπικό και μόνο ο άμεσα ενδιαφερόμενος μπορεί να σας δείξει πότε θα φτάσει σε αυτό το μαγικό συνδυασμό ικανότητας και επιθυμίας που θα σας δώσει το σύνθημα της εκκίνησης.
Αλλα παιδάκια ξεκινούν νωρίτερα και άλλα αργότερα. Μερικά ανυπόμονα αποκτούν την πρώτη τους επαφή με το μαγικό δοχειάκι πριν ακόμη γίνουν δύο χρόνων. Αλλα καθυστερούν και μαθαίνουν μετά την ηλικία των τριών χρόνων. Τα περισσότερα παιδάκια πάντως είναι πανέτοιμα να πετάξουν τις πάνες γύρω στο τέλος του δεύτερου χρόνου. Τότε ξεκινά η προσπάθεια. Υπάρχουν διάφορα σημάδια που υποδηλώνουν ότι το παιδί σας είναι έτοιμο να ανοίξει αυτό το νέο κεφάλαιο της ζωής του.
Ποια είναι αυτά; Αν το παιδάκι σας δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και περιέργεια κάθε φορά που ένα μέλος της οικογένειας επισκέπτεται την τουαλέτα, αυτή είναι η πρώτη θετική ένδειξη. Αν σας ανακοινώνει κάθε φορά το ευτυχές γεγονός με λέξεις και χειρονομίες, το μωρό σας έχει πια συναίσθηση ότι κάτι συμβαίνει. Αν σας υποδηλώνει με κάποιο τρόπο ότι είναι έτοιμο να λερώσει την 568η πάνα του, είναι ένα καθοριστικό σημάδι ότι το παιδί έχει αποκτήσει τον έλεγχο των μυών του. Αν μάλιστα καταφέρνει να μένει στεγνό για δύο, τρεις ώρες κάθε μέρα, ε, τότε έφτασε η μεγάλη στιγμή. Λάβετε θέσεις. Έτοιμοι; Μαρς! (Μην ξεκινήσετε πάντως την εκπαίδευση τουαλέτας, αν την ίδια εποχή υπάρχει κάποια σημαντική αλλαγή στη ζωή του παιδιού, όπως είναι ο ερχομός του καινούριου μωρού, κάποιο οικογενειακό πρόβλημα ή αρρώστια, μια νέα μπέιμπι σίτερ κ.λπ.)
Πρώτο βήμα, λοιπόν
Ξεκινήστε προετοιμάζοντας ψυχολογικά το παιδί σας. Στην αρχή εξηγήστε του τα θετικά: θα μπορεί να φορά βρακάκι σαν τη μαμά και τον μπαμπά και να πηγαίνει μαζί τους βόλτα. Διαβάστε του ευχάριστα βιβλιαράκια με φωτογραφίες πάνω στο θέμα της τουαλέτας. Διαλέξτε το πιο όμορφο γιογιο της αγοράς και βοηθήστε το να εξοικειωθεί με το αντικείμενο: να παίζει, να το μεταφέρει από το ένα δωμάτιο στο άλλο, να καθήσει και να ξεφυλλίσει το αγαπημένο του βιβλίο ή να ακούσει μουσική.
Στη συνέχεια εξηγήστε του τι πρέπει να κάνει. Τι είναι; Σε τι χρησιμεύει; Ποτέ μην το εξαναγκάσετε να χρησιμοποιήσει το γιο-γιο του, αν δεν αισθάνεται έτοιμο. Ένα θέμα που απασχολεί πολλές μητέρες είναι πώς πρέπει να κάνει πιπί του το αγοράκι. Όρθιο ή καθιστό; Εδώ οι γνώμες διίστανται. Αλλοι γονείς υποστηρίζουν ότι όρθιο το αγοράκι ελέγχει καλύτερα τη λειτουργία του, γιατί μπορεί και παρακολουθεί τη διαδικασία, και άλλοι υποστηρίζουν ότι πρέπει πρώτα να μάθει να κάθεται στο γιο-γιο, πράγμα που εξυπηρετεί τη λειτουργία του εντέρου. Διαλέξτε όποιον τρόπο σάς βολεύει καλύτερα.
Το πρώτο βήμα για την κατάργηση της πάνας είναι να κρατήσετε το παιδί στεγνό όλη την ημέρα. Αφήστε το λίγο γυμνούλι, ώστε να αρχίσει να γνωρίζει τα σημάδια του σώματος και φροντίστε να έχετε διαρκώς δίπλα το γιο-γιο, για να το επισκεφθεί όταν τα “σημάδια” το καλέσουν. Δεν έχει ούτε λεπτό για χάσιμο. Το ποπάκι λοιπόν πρέπει να ελευθερώνεται εύκολα. Φορέστε του παντελόνια που κατεβαίνουν εύκολα, χωρίς κουμπιά, φερμουάρ ή τιραντούλες.
Τα σημάδια που σας λένε ότι ήλθε η ώρα είναι πιο ευδιάκριτα σε εσάς από ό,τι στο παιδί. Ήλθε λοιπόν η ώρα να το ρωτήσετε: “Μήπως θέλεις να πάμε στο γιο-γιο;” Να το κάνετε ακόμη και όταν είναι ήδη αργά. Σκοπός σας είναι να συνδέσει το γιο - γιο με τη λειτουργία. Συμβουλευθείτε το ρολόι και φροντίστε να ενθαρρύνετε το παιδάκι σας όλες τις πιθανές ώρες που προβλέπετε ότι θα στεφθεί με επιτυχία η προσπάθεια. Δώστε στο παιδί να καταλάβει τι ακριβώς πρέπει να κάνει, με κάθε λεπτομέρεια.
Καθίστε το στο γιο-γιο και ενθαρρύνετέ το να ενεργηθεί, τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα. Στην αρχή θα βαριέται και θα γκρινιάζει. Αλλά σε λίγο θα το συνηθίσει. Συνεχίστε έτσι για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες. Αφήστε το να πηγαινοέρχεται, να παίζει με το αγαπημένο του παιχνιδάκι, να διαβάζει το βιβλίο του, να μην αισθάνεται φυλακισμένο. Μην ανησυχείτε, αν βλέπετε ότι το παιδί να κάθεται 15 με 20 λεπτά διασκεδάζοντας χωρίς το ποθητό αποτέλεσμα.
Για να ευθαρρύνετε το παιδί σας να κάνει πιπί, αφήστε τη βρύση να τρέχει και μην ξεχνάτε να το συγχαρείτε με μεγάλο ενθουσιασμό κάθε φορά που τα καταφέρνει και χρησιμοποιεί το γιο-γιο σωστά. Η πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια συνήθως συμβαίνει επτά με δέκα ημέρες μετά την εκπαίδευση. Ακολουθεί μια τρυφερή αγκαλίτσα, ένα μεγάλο χαμόγελο και πολλά “μπράβο”. Αν αποδειχθείτε ένα ενθουσιώδες ακροατήριο, το παιδάκι σας χαίρεται με την επιτυχία του και επαναλαμβάνει την προσπάθεια. Μερικά παιδιά συνηθίζουν μέσα σε δύο εβδομάδες και άλλα μπορεί να χρειαστούν μήνες.
Σταματήστε, αν διαπιστώσετε ότι η κατάσταση αυτή επηρεάζει την ψυχολογική ισορροπία του παιδιού και, προπάντων, μην περιμένετε πολλά, πολύ γρήγορα. Είναι σημαντικό να διατηρείτε την ψυχραιμία σας κάθε φορά που το μικρούλι σας προσπαθεί πολύ ώρα και αμέσως μόλις σηκωθεί λερώνει το χαλί, αρνείται να πάει στο γιο-γιο ή σας ζητά κάθε πέντε λεπτά να κάνει πιπί χωρίς αποτέλεσμα. Στην αρχή, θα κάνει ένα βηματάκι μπρος και δύο πίσω. Εσείς πρέπει να του υπενθυμίζετε, να το προσκαλείτε. Ποτέ μην το πιέσετε, μην του επιβάλλετε κάποια τιμωρία, μην το κάνετε να αισθανθεί ντροπή. Μη μεταβάλλετε το μπάνιο σε πεδίο μάχης. Αν αντιμετωπίσετε ολική άρνηση, αποδεχτείτε το γεγονός ότι βιαστήκατε και ότι το παιδάκι σας δεν είναι ακόμη έτοιμο, και ξεχάστε το για λίγο καιρό.
Ο πίνακας της επιτυχίας
Το παιδάκι πρώτα μαθαίνει να ελέγχει τους σφιγκτήρες του και στη συνέχεια την κύστη του. Η ηλικία κατά την οποία τα παιδιά αποκτούν τον έλεγχο της λειτουργίας της κύστης και των σφιγκτήρων διαφέρει από παιδί σε παιδί. Σε γενικές γραμμές, πάντως, αυτά είναι τα στάδια της προόδου:
* 15 μηνών: το παιδάκι σας καταλαβαίνει πότε αδειάζει το έντερο και την κύστη του. Δεν μπορεί όμως ακόμη να συγκρατηθεί. Κάντε μια πρώτη αρχή, ρωτώντας το αν θέλει να χρησιμοποιήσει το γιο-γιο. Το πιθανότερο είναι ότι θα σας απαντήσει με ένα αμήχανο “όχι”.
* 18 μηνών: το παιδάκι θα αρχίσει να σας δίνει τα πρώτα σημάδια. Δοκιμάστε να το βάλετε να καθήσει στο γιο-γιο, κατά προτίμηση μετά το γεύμα. Οι περισσότερες προσπάθειες θα καταλήξουν σε αποτυχία.
* 21 μηνών: το παιδάκι σας ενθουσιάζεται, όταν χρησιμοποιεί το γιο-γιο. Το ζητά μάλιστα διαρκώς. Αυτό συμβαίνει γιατί έχει μια τρομερή περιέργεια σε ό,τι αφορά το σωματάκι του, αλλά και γιατί θέλει να σας αποδείξει ότι μεγάλωσε πια. Ενθαρρύνετέ το και δώστε του συγχαρητήρια για κάθε επιτυχία.
* 2 χρόνων: το παιδί κάθεται στο γιο-γιο με μεγάλη ευχαρίστηση. Είναι ανεξάρτητο και προσπαθεί να τα κάνει όλα μόνο του.
Ατυχήματα συμβαίνουν
Να είστε προετοιμασμένη για ατυχήματα που αναπόφευκτα θα συμβούν. Μέχρι την ηλικία των δυόμισι ετών θα έχετε περίπου τρία με τέσσερα ατυχήματα την εβδομάδα. Ο αριθμός θα περιοριστεί γύρω στα ένα με δύο ανά δεκαπενθήμερο, όταν το παιδί κλείσει τα τρία χρόνια. Αντιδράστε απλά, διαβεβαιώστε το μικρούλι σας ότι δεν πειράζει και αποφύγετε οποιοδήποτε σχόλιο, όταν αλλάζετε τα ρουχαλάκια του.
Αν το παιδί σας έχει αποκτήσει τον έλεγχο της κύστης και των σφιγκτήρων του και σας ειδοποιεί κάθε φορά που θέλει να χρησιμοποιήσει το γιο-γιο, είναι ώρα να του βγάλετε τις πάνες και να του φορέσετε τα πλαστικά βρακάκια με την ειδική ενίσχυση, που αποτρέπουν τα ατυχήματα και χαρίζουν στο παιδί αυτοπεποίθηση. Πριν βγείτε από το σπίτι, βάλτε το παιδί σας να καθίσει στο γιο-γιο και φροντίστε να εφοδιαστείτε με ένα φορητό γιο-γιο και μια αλλαξιά ρούχων, για να είσαστε ήσυχοι.
Μόλις το παιδί μάθει να χρησιμοποιεί το γιο-γιο, αρχίστε να το συνηθίζετε στην ιδέα της τουαλέτας. Τοποθετήστε στη λεκάνη της τουαλέτας το ειδικό πλαστικό κάλυμμα για τα παιδιά και βάλτε μπροστά ένα χαμηλό σκαμνάκι για να πατά και να φτάνει. Βοηθήστε το να κατεβάσει το βρακάκι του και να τη χρησιμοποιήσει. Δείξτε στα αγοράκια πώς να κάνουν πιπί όρθια και σκουπίστε εσείς τα κοριτσάκια, από εμπρός προς τα πίσω. Στη συνέχεια, αφήστε το παιδί να τραβήξει μόνο του το καζανάκι. Είναι το κομμάτι της ιστορίας που απολαμβάνουν περισσότερο από όλα. Μάθετε το παιδί σας να πλένει πάντοτε τα χεράκια του ύστερα από κάθε χρήση της τουαλέτας.
Τι γίνεται τη νύχτα;
Το να κρατήσετε το παιδάκι σας στεγνό σε όλη τη διάρκεια της νύχτας είναι σίγουρα πολύ πιο δύσκολη υπόθεση από το να το κρατήσετε στεγνό την ημέρα. Αυτό είναι κάτι που θα αρχίσετε να πετυχαίνετε γύρω στα δυόμισι με τρία χρόνια. Τα αγοράκια συνήθως αργούν περισσότερο από τα κορίτσια να προσαρμοστούν στη χρήση του γιο-γιο ή της τουαλέτας. Αν το παιδάκι σας είναι έτοιμο να αρχίσει την εκπαίδευση της τουαλέτας τη νύχτα, θα σας το δείξει κρατώντας την πάνα του στεγνή μέχρι το πρωί.
Αρχίστε την εκπαίδευση εξηγώντας στο παιδί τι περιμένετε από αυτό να κάνει. Ήδη ξέρει όλα τα σχετικά με τη χρήση του γιο-γιο και είναι εξοικειωμένο με το συναίσθημα της υπερηφάνειας και της ικανοποίησης που συνοδεύει τις επιτυχίες του στον τομέα αυτό. Τώρα πείτε του ότι ήλθε η ώρα να βγάλει την πάνα που φορά στο κρεβάτι και ότι είστε σίγουρη ότι θα τα καταφέρει να μείνει στεγνό μέχρι το πρωί. Αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε την έκφραση “θα βραχείς”, αλλά επαναλάβετε πολλές φορές την έκφραση “θα μείνεις στεγνό”.
Το δεύτερο βήμα είναι να βάλετε ένα γιο-γιο δίπλα στο κρεβατάκι του παιδιού και να αφήσετε ένα μικρό φως αναμμένο, έτσι ώστε το μικρούλι σας να βρει το δοχείο, όταν το χρειαστεί. Βάλτε το παιδάκι να χρησιμοποιήσει το γιο-γιο πριν πέσει για ύπνο και την πρώτη εβδομάδα αφήστε το να κοιμηθεί χωρίς πάνα. Για καλό και για κακό πάντως πρέπει να έχετε στρώσει προηγουμένως ένα νάιλον κάτω από το σεντόνι και να έχετε πρόχειρη μια αλλαξιά σεντόνια για την περίπτωση ατυχήματος.
Τις πρώτες ημέρες το παιδάκι σας θα βραχεί. Ύστερα από δύο με τρεις εβδομάδες όμως θα αρχίσει να συνηθίζει. Δώστε συγχαρητήρια στο παιδί αν ξυπνήσει στεγνό την επομένη μέρα αλλά, προς Θεού, μη δείξετε θυμό ή ενόχληση αν έχει βρέξει τα σεντόνια. Ύστερα από δύο με τρεις εβδομάδες που το παιδί θα έχει σχεδόν προσαρμοστεί, φορέστε του το βρακάκι και το παντελόνι της πιτζάμας.[πηγή]
Dr. ΚΕΚΚΟΣ Α. ΜΑΡΚΟΥ παιδιατρος
