Καθυστέρηση της ήβης έχουμε όταν η εμφάνιση των σωματικών αλλαγών της εφηβείας πχ αύξηση ύψους, αύξηση στήθους, τρίχωσης (τριχοφυΐας) εφηβαίου κ.α. δεν έχουν κάνει την εμφάνισή τους μέχρι και την ηλικία των 13 ετών. Αν αυτό συνοδεύεται και από ανεπάρκεια στην έκκριση της αυξητικής ορμόνης, τότε έχουμε και χαμηλό ανάστημα.
Η απλή καθυστέρηση της ήβης μπορεί να εμφανιστεί και χωρίς να υπάρχει κάποια πάθηση. Σε αυτές τις περιπτώσεις το κορίτσι διατηρεί φυσιολογική ανάπτυξη του σκελετού της, με μικρή ή καθόλου ανάπτυξη του στήθους (μαστών) και της τρίχωσης των έξω γεννητικών οργάνων. Χαρακτηριστικά, η ήβη μπορεί να είχε καθυστερήσει και στη μητέρα της ή σε άλλα μέλη της οικογένειας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ήβη εμφανίζεται μέχρι τη ηλικία των 16 ετών.
ΑΙΤΙΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΗΣ ΗΒΗΣ
Αίτια της καθυστέρησης της ήβης μπορεί να αποτελούν:
- γενετικά σύνδρομα (π.χ. σύνδρομο Swyer)
- χρωμοσωμικές ανωμαλίες, (π.χ σύνδρομο Turner)
- ανεπάρκεια των ωοθηκών, (π.χ. αυτοάνοσης αιτιολογίας)
- ενδοκρινικά και μεταβολικά προβλήματα, (π.χ. υποθυρεοειδισμός)
- η έντονη φυσική δραστηριότητα (π.χ. πρωταθλητισμός),
- η ψυχογενής ανορεξία (anorexia nervosa)
- όγκοι και άλλες βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος, (π.χ. λοιμώξεις, όπως μηνιγγίτιδα, τραυματικές και αγγειακές βλάβες)
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΤΗΣ ΗΒΗΣ
Για την διερεύνηση και διάγνωση της καθυστέρησης της ήβης πρέπει, με την κλινική εξέταση, να εκτιμηθεί η ανάπτυξη του κοριτσιού. Επίσης, πρέπει να αποκλειστεί η ύπαρξη ή όχι κάποιας γενετικής ανωμαλίας. Η μέτρηση ορμονών και ο ακτινολογικός έλεγχος θα δώσουν πολύτιμες πληροφορίες. Τέλος, ο βαθμός ωρίμασης του σκελετού θα βοηθήσει, όχι μόνο στον υπολογισμό του τελικού ύψους του κοριτσιού, αλλά και στο σχεδιασμό της αντιμετώπισης.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΗΣ ΗΒΗΣ
Η θεραπεία της καθυστερημένης ήβης σκοπεύει το αίτιο. Ο Παιδογυναικολόγος μέσα από τη γνώση του εξειδικευμένου αυτού αντικειμένου και με την εμπειρία της καθημερινής του ενασχόλησης με έφηβες, μπορεί να φτάσει στη σωστή και ακριβή διάγνωση. Παράλληλα, βοηθά στην ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου (στήθος, τρίχωση κλπ). Τα κορίτσια αυτά χρειάζονται σε ορισμένες περιπτώσεις και ψυχολογική υποστήριξη από παιδοψυχολόγους.
Λόγω της απουσίας σωματικής ανάπτυξης, σε σχέση με τις συνομήλικες τους, αντιμετωπίζονται καθημερινά, από οικογένεια και κοινωνία, ως παιδιά. Αισθάνονται ότι μειονεκτούν σε σχέση με συμμαθήτριες και φίλες, οι οποίες ήδη έχουν αναπτυχθεί. Αποτέλεσμα είναι τα κορίτσια αυτά να αντιμετωπίζουν δυσκολίες με την ταυτότητα του φύλου και την ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη, νοιώθοντας άγχος και ανασφάλεια.
Για τους λόγους αυτούς έχει ιδιαίτερη σημασία η έγκαιρη και σωστή διάγνωση, πριν διαταραχθεί η ψυχοσύνθεση της έφηβης και παγιωθούν τα προβλήματα. Είναι ιδιαίτερη η ευθύνη του παιδογυναικολόγου σε αυτόν τον τομέα, καθώς πέφτει σε αυτόν το βάρος της έγκαιρης καθοδήγησης των γονέων. Ο εξειδικευμένος γυναικολόγος, που ασχολείται με έφηβες, που παρουσιάζουν τέτοια προβλήματα, οφείλει να δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία σε αυτά και να διαθέτει μόνιμη συνεργασία με Παιδοψυχολόγο που να έχει εξειδίκευση πάνω στα γυναικολογικά προβλήματα παιδιών και εφήβων, ο οποίος θα υποστηρίζει τα άτομα αυτά με τον πλέον κατάλληλο τρόπο.
Συντάκτης: Παναγιώτης Ν. Χριστόπουλος
MD, MSc. (Μαιευτήρας-Γυναικολόγος,
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών)
