Με αφανισμό απειλούνται οι αρκούδες στη βόρεια Πίνδο, καθώς μέσα σε μια δεκαετία χάθηκε ο μισός πληθυσμός τους από τους λαθροθήρες και τα τροχαία δυστυχήματα.
Οι οργανώσεις που ασχολούνται με την παρακολούθηση της αρκούδας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και ζητούν τη λήψη άμεσων μέτρων.
Ήδη ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιάς ανακοίνωσε πρόσθετα μέτρα για την προστασία της καφέ αρκούδας στη Δυτική Μακεδονία και την αποφυγή δυστυχημάτων στο βασικό και τους κάθετους άξονες της Εγνατίας οδού, όπως ενίσχυση της περίφραξης κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων αλλά και τοποθέτηση ηλεκτροφόρου σύρματος που θα αποτρέπει τις αρκούδες να μπουν στο οδόστρωμα και να τις καθοδηγηθούν προς τα ειδικά περάσματα που έχουν κατασκευαστεί.
Από το 1998 μέχρι σήμερα θανατώθηκαν 120 αρκούδες, όταν ο συνολικός πληθυσμός στον πιο σημαντικό βιότοπο της οροσειράς της βόρειας Πίνδου ανέρχεται σε περίπου 230 ζώα.
Σύμφωνα με τον επιστημονικό συνεργάτη της οργάνωσης “Καλλιστώ” Γιώργο Μερτζάνη, “βασική μάστιγα για τον αφανισμό της αρκούδας είναι η δραστηριότητα ασυνείδητων λαθροθήρων καθώς από το 1998 μέχρι σήμερα οι νεκρές αρκούδες από λαθροθηρία ξεπερνούν τις 100, ενώ δεύτερη σοβαρή παράμετρος είναι τα τροχαία δυστυχήματα που εμφανίζουν έξαρση το τελευταίο διάστημα”.
Από το 2002 και εντεύθεν που άρχισαν να λειτουργούν τα πρώτα τμήματα της Εγνατίας οδού σκοτώθηκαν στην άσφαλτο 20 αρκούδες, ενώ με το πρόσφατο θύμα της περασμένης Κυριακής στο τμήμα Παναγιά - Γρεβενά, έφτασαν τις πέντε οι αρκούδες που άφησαν την τελευταία τους πνοή στην άσφαλτο του διευρωπαϊκού αυτοκινητόδρομου τον τελευταίο ενάμιση μήνα. Τα θύματα σε τροχαία δυστυχήματα φτάνουν σχεδόν στο 10% του σημερινού πληθυσμού αρκούδας στη βόρεια Πίνδο. Βεβαίως, το σημαντικό είναι ότι η συμπεριφορά και οι συνήθειες του συμπαθούς θηλαστικού άλλαξε σημαντικά με την κατασκευή της Εγνατίας οδού, γι’ αυτό “Καλλιστώ” και “Αρκτούρος” ζητούν μέτρα, ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο δυνατό η διατάραξη της ζωής τους.
ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΜΕΤΡΑ
“Τα μέτρα προστασίας του βιότοπου της αρκούδας είναι ανεπαρκή, αν και η Εγνατία Οδός Α.Ε. υιοθέτησε αρκετές από τις προτάσεις μας, ωστόσο παρατηρούνται σοβαρές παραλείψεις”, δήλωσε στη “Μ” ο δρ. Γ. Μερτζάνης. Χαρακτήρισε “βασική προϋπόθεση” την τοποθέτηση “ισχυρού φράχτη”, καθώς ο υπάρχων είναι “διάτρητος” σε δώδεκα σημεία, ενώ επισήμανε ότι “αν δεν μπει καινούργιος φράχτης, δεν μπορούν να λειτουργήσουν τα περάσματα και τα άλλα μέτρα που πάρθηκαν, τα οποία έτσι κι αλλιώς είναι ανεπαρκή”. Παρουσιάζοντας την εικόνα των μέτρων στην περιοχή που η Εγνατία οδός διέρχεται τον βιότοπο, καθώς και τις προτάσεις τους, ο επιστημονικός συνεργάτης της “Καλλιστώ” την περιέγραψε ως εξής:
- Είχαμε προτείνει εννιά περάσματα (κάτω διαβάσεις πανίδας). Η Εγνατία Οδός ΑΕ συμφώνησε, αλλά τελικώς κατασκεύασε μόνο πέντε. Μάλιστα δεν έγινε κάτω διάβαση πανίδας σε επίμαχο σημείο, το οποίο θεωρείται σημαντικό, καθώς δεν υπάρχει εναλλακτική λύση διέλευσης της αρκούδας.
- Κατασκευάστηκε μόνο μία από τις δύο “πράσινες γέφυρες” που είχαν προταθεί. Αφού δεν έγινε δεκτή η μία πράσινη γέφυρα, προτείναμε τη διαπλάτυνση της μοναδικής από 50 σε 100 μέτρα, αλλά δεν εισακουστήκαμε.
- Στις μεγάλες κοιλαδογέφυρες το κάτω μέρος λειτουργεί ως πέρασμα της αρκούδας. Όμως στις βάσεις υπάρχουν εγκαταλελειμμένα εργοτάξια και μπάζα, που εμποδίζουν τη διέλευση.
“Άλλαξε συνήθειες για να επιβιώσει”
Η “Καλλιστώ” υλοποίησε ένα πρόγραμμα τηλεμετρίας, παρακολουθώντας με ειδικό πομπό είκοσι αρκούδες της βόρειας Πίνδου, προκειμένου να ερευνηθεί η αλλαγή συμπεριφοράς του ζώου κατά την κατασκευή της Εγνατίας οδού. Η βασική διαπίστωση είναι ότι περιορίστηκε δραστικά ο ζωτικός χώρος της αρκούδας στην κίνησή της, καθώς τα ζώα απέφευγαν μία μεγάλη λωρίδα εκατέρωθεν του δρόμου. Επίσης, η όχληση με τους θορύβους έκανε την αρκούδα πιο “νυκτόβια”. Οι μετρήσεις μάλιστα έδειξαν ότι η αρκούδα ενοχλείται πάρα πολύ σε θορύβους των 45 ντεσιμπέλ και άνω, οπότε κινείται περισσότερο τη νύχτα για να αποφεύγει το θόρυβο των εργοταξίων. Πάντως, ο Γ. Μερτζάνης δήλωσε ότι “η Εγνατία έφερε μια αναστάτωση στη ζωή της αρκούδας στον βιότοπο της Πίνδου, προσάρμοσε την κίνησή της, έχοντας μικρότερο ζωτικό χώρο, άλλαξε τις συνήθειές της, όμως δεν εκπατρίστηκε, αλλά προσπαθεί να προσαρμοστεί”.
Βεβαίως, το προαναφερόμενο πρόγραμμα της τηλεμετρίας, σύμφωνα με την “Καλλιστώ” πρέπει να επαναληφθεί τώρα με τη λειτουργία της Εγνατίας στο τμήμα Παναγιά - Γρεβενά, προκειμένου να μελετηθούν τυχόν νέες μεταβολές στις συμπεριφορές της αρκούδας. Άλλωστε, σύμφωνα με τον Γ. Μερτζάνη, “από τη μελέτη αυτή θα προκύψουν συμπεράσματα για το αν χρειαστούν πρόσθετα περάσματα της αρκούδας. Αυτά τα περάσματα μπορούν να κατασκευαστούν χωρίς να χρειαστεί να διακοπεί η λειτουργία της Εγνατίας”.
Χρήστος Βήττας
makthes.gr
