Η μία μετά την άλλη οι μεγαλύτερες εφημερίδες στις Ηνωμένες Πολιτείες κόβουν τις σελίδες της ψυχαγωγίας και του ελεύθερου χρόνου. Σταυρόλεξα, σουντόκου και γρίφοι εξορίζονται στις διαδικτυακές εκδόσεις για λόγους οικονομίας στο χαρτί. Αλλά ο μεγαλύτερος θρήνος των αναγνωστών είναι για το σταυρόλεξο.
Το τελευταίο κάστρο που έπεσε ήταν το θρυλικό «Τhe Ρuzzler» του «Αtlantic Μonthly». Αλλά από τους «Νew Υork Τimes» μέχρι την «Washington Ρost» και τη «Νew Υork Sun», οι μεγαλύτερες αμερικανικές εφημερίδες μειώνουν το χαρτί που κοστίζει και μεταφέρουν στο Διαδίκτυο γρίφους και αινίγματα. Το σταυρόλεξο πεθαίνει στο χαρτί και, όπως σημειώνει η εφημερίδα «La Repubblica», στην πραγματικότητα πεθαίνει ένα καθημερινό και κινητό χόμπι που ασκούσαν πολλοί αναγνώστες το απόγευμα στο σπίτι τους, στον προθάλαμο ενός ιατρείου ή μέσα στο λεωφορείο. Από μια διαβολική σύμπτωση, το σταυρόλεξο εξαφανίζεται από τον Τύπο ακριβώς εκεί όπου γεννήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου του 1913: ήταν στο «Fun», το κυριακάτικο ένθετο της εφημερίδας «Νew Υork World», ιδιοκτησίας του μύθου της δημοσιογραφίας Τζόζεφ Πούλιτζερ. Το σταυρόλεξο πρωτοεμφανίστηκε σε σχήμα ρόμβου και χωρίς μαύρα τετράγωνα. Δημιουργός του ήταν ο Άρθουρ Ουίνι, δημοσιογράφος από το Λίβερπουλ. Ήταν η αρχή της εποχής της επικοινωνίας, του ελεύθερου χρόνου, του νεωτερισμού. Το σταυρόλεξο μπήκε στα σπίτια μαζί με τις αυτοκινητοβιομηχανίες, τον κυβισμό, τη δημοσιογραφία και την τζαζ.
Περίπου 78 χρόνια αργότερα, Αμερικανοί λύτες βομβαρδίζουν τους εκδότες με μηνύματα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και σχηματίζουν ομάδες αντίστασης στο Facebook. Ο Ουίλ Σορτς, υπεύθυ- νος των παιχνιδιών στους «Νew Υork Τimes» και πρώτος πτυχιούχος στον κόσμο στην «αινιγματολογία», δήλωσε στην ίδια εφημερίδα: «Το σταυρόλεξο είναι μέρος της καθημερινής ρουτίνας. Είναι τέλειο για τις σελίδες μιας εφημερίδας. Αλλά στο Διαδίκτυο δεν είναι το ίδιο πράγμα». Ασφαλώς. Συνηθισμένοι στο μολύβι και το χαρτί, οι φανατικοί τού “πέντε γράμματα, το δεύτερο Κ”, θα πρέπει να πατούν πλήκτρα και να κάνουν κλικ με το ποντίκι, κολλημένοι σε μια οθόνη. «Οι άνθρωποι δεν πάνε στο μπάνιο με τον φορητό υπολογιστή τους» έγραψε οργισμένος ένας μπλόγκερ. Ο θρήνος στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μεγάλος και ελάχιστοι παρηγορούνται από τα ειδικά περιοδικά με σταυρόλεξα, γρίφους και αινίγματα. Στις ΗΠΑ το σταυρόλεξο ήταν πάντα υπόθεση των εφημερίδων, οι επιμελητές επιλέγονταν με μεγάλη προσοχή και συνοδεύονταν από μια συγκεκριμένη φιλοσοφία: σχετικά εύκολα στη λύση τους τις καθημερινές όπου ο χρόνος είναι περιορισμένος, σχεδόν αδύνατον να λυθούν στις εκδόσεις του Σαββάτου και της Κυριακής. «Το σταυρόλεξο ήταν ένας από τους λόγους που αγόραζα αυτή την εφημερίδα», έγραψε ένας αναγνώστης στους «Νew Υork Τimes». Δεν διευκρίνισε αν θα σταματήσει να αγοράζει την εφημερίδα. Αλλά δεν είναι καθόλου απίθανο.
Με μια ματιά
● ΤΟ ΠΡΩΤΟ σταυρόλεξο ως «wordcross puzzle» εμφανίστηκε στον αμερικανικό Τύπο στις 21 Δεκεμβρίου του 1913 ● Η ΠΑΤΡΟΤΗΤΑ του σταυρολέξου αποδίδεται στον Βρετανό δημοσιογράφο Άρθουρ Ουίνι ● ΤΑ ΜΑΥΡΑ τετράγωνα προστέθηκαν αργότερα για να δοθεί η δυνατότητα περισσότερων ορισμών στην ίδια οριζόντια ή κάθετη σειρά και το «word- cross puzzle» μετονομάσθηκε σε «crossword» ● ΤΟ 1925 το περιοδικό «Τime» προέβλεπε ότι «αυτή η μανία για τα σταυρόλεξα» θα τελείωνε οριστικά τον Ιούνιο εκείνου του έτους ● Ο ΟΡΟΣ «crossword» εμφανίσθηκε για πρώτη φορά σε αγγλόφωνο λεξικό το 1930 ● ΕΚΤΟΣ από το κλασικό σταυρόλεξο, γνωστοί τύποι είναι το σκανδιναβικό, το κρυπτογραφικό, το λευκό και το ιταλικό
