Η ονομασία περιβόλι της Παναγιάς ανάγεται στην παράδοση που θέλει τη Θεοτόκο να εμφανίζεται στη χερσόνησο του Αθω, όταν ταξίδευε μαζί με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη προς την Κύπρο. Μια σφοδρή θαλασσοταραχή τούς ανάγκασε να αποβιβαστούν στην ακτή, εκεί που βρίσκεται η Μονή Ιβήρων. Εκεί η Παναγία θαύμασε το φυσικό τοπίο και άξαφνα ακούστηκε φωνή από τον ουρανό, που είπε: «Αυτός ο τόπος θα είναι από εδώ και εις το εξής δικός σου, περιβόλι, παράδεισος και λιμάνι σωτηρίας για όσους θέλουν να σωθούν».
Πατήστε στην εικόνα για να τη δείτε σε μεγένθυνση Όνομα: 1.jpg Εμφανίσεις: 0 Μέγεθος: 42,1 KB
Στην παράδοση αυτή βασίζεται η απαγόρευση τη πρόσβασης των γυναικών στην περιοχή, καθώς η Παναγία είναι η μόνη γυναίκα που έχει το δικαίωμα αυτό. Μάλιστα, δεν είναι σπάνιες οι μαρτυρίες, ανά τους αιώνες, που αναφέρουν εμφανίσεις της Παναγίας σε στιγμές δύσκολες ή πανηγυρικές για το Ορος.
Οι πρώτοι χριστιανοί ασκητές εμφανίζονται στο Αγιον Ορος γύρω στο 400 μ.Χ. Από το 850 ορίζονται τα σύνορα της μοναστικής κοινότητας, ενώ ήδη ο αριθμός των μοναχών ήταν υπολογίσιμος και κάπου εκεί αρχίζει να διαμορφώνεται το σημαντικότερο μοναστικό κέντρο του χριστιανισμού. Τελικά, το 885 μ.Χ. με χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Βασιλείου του Α', η χερσόνησος του Αθω ορίστηκε ως αποκλειστικός τόπος διαμονής ασκητών, όπου αποκλείονται οποιοιδήποτε άλλοι κοσμικοί, ακόμα και ποιμένες ή γεωργοί. Ακολούθησε η ανάπτυξη του ασκητικού μοναχισμού, γρήγορα όμως η οργάνωση πήρε μοναστική μορφή, με τα πρώτα μοναστήρια να ιδρύονται στα τέλη του 10ου αιώνα μ.Χ.
Σήμερα το Αγιον Ορος αποτελείται από είκοσι μονές. Κάθε μοναστηριακή κοινότητα έχει τη δική της ιστορία, τα δικά της χαρακτηριστικά και τη δική της ανθρωπογεωγραφία. Οι κανόνες δεν είναι παντού ίδιοι, το τυπικό δεν εφαρμόζεται με την ίδια αυστηρότητα και καθένας από αυτούς τους ορθόδοξους λύχνους φωτίζει με το δικό του φως.
Με βάση την ιεραρχική τάξη, τα μοναστήρια κατατάσσονται ως εξής: Μονή Μεγίστης Λαύρας (έτος ίδρυσης 963 μ.Χ.), Μονή Βατοπεδίου (972), Μονή Ιβήρων (976), Μονή Χιλανδαρίου (1197), Μονή Διονυσίου (1375), Μονή Κουτλουμουσίου (12ος αιώνας), Μονή Παντοκράτορος (1363), Μονή Ξηροποτάμου (11ος αιώνας), Μονή Ζωγράφου (1270), Μονή Δοχειαρίου (11ος αιώνας), Μονή Καρακάλλου (1070), Μονή Φιλοθέου (992), Μονή Σίμωνος Πέτρας (1363), Μονή Αγίου Παύλου (11ος αιώνας), Μονή Σταυρονικήτα (1542), Μονή Ξενοφώντος (1070), Μονή Γρηγορίου (14ος αιώνας), Μονή Εσφιγμένου (11ος αιώνας), Μονή Αγίου Παντελεήμονος (1169), Μονή Κωνσταμονίτου (1086).
Το πρώτο πράγμα που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη είναι το φυσικό τοπίο. Η κορυφή του όρους Αθως είναι ορατή από τα περισσότερα σημεία της χερσονήσου και δεσπόζει, δίνοντας μια μυστικιστική διάσταση στον χώρο. Το βουνό ξεπερνά τα 2.000 μέτρα και κορυφώνεται σε μια εντυπωσιακή μαρμάρινη πυραμίδα, που παραμένει χιονισμένη για αρκετούς μήνες τον χρόνο. Στα περισσότερα σημεία του Ορους η βλάστηση είναι πυκνή, δημιουργώντας ειδυλλιακά τοπία, παρά την απουσία λιμνών και ποταμιών: Καστανιές, οξιές, πουρνάρια, κουμαριές και κυπαρίσσια αφθονούν, ενώ ιδιαίτερης αναφοράς χρήζουν τα βότανα: Πολλοί επιστήμονες θεωρούν την περιοχή παράδεισο της βοτανολογίας και έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες σχετικές αποστολές.
Αντίστοιχο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η πανίδα. Ελάφια, ζαρκάδια, αγριογούρουνα, αηδόνια, αετοί, γεράκια, ερωδιοί, λύκοι, τσακάλια, κορμοράνοι, κουκουβάγιες, τσαλαπετεινοί, σαλαμάνδρες, αλεπούδες ζουν στην περιοχή και πολλές φορές η εξοικείωσή τους με τους ανθρώπους είναι μοναδική. Ετσι, η εξημέρωση λύκων δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο. Με αυτά και με εκείνα, τα αρώματα της χλωρίδας αναμειγνύονται με τη θαλασσινή αύρα, δημιουργώντας την απόλυτη αρμονία φύσης και ανθρώπων, μια αρμονία αρχέγονη.
Η διαδρομή από τη Θεσσαλονίκη στην Ουρανούπολη, το τελευταίο σύνορο πριν από την πολιτεία του Θεού, διαρκεί περίπου δύο ώρες. Διάστημα υπεραρκετό για να προετοιμαστεί ο επισκέπτης και να μπει στο κλίμα. Μέσα από τις δύσκολες στροφές, τις μεγάλες ευθείες και τους σχεδόν ερημικούς δρόμους του οδικού δικτύου της Χαλκιδικής, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να δει τη ζωή του να ξετυλίγεται μπροστά του σαν road movie.
Το πιο χρήσιμο πράγμα μαζί με τις αποσκευές είναι το διαμονητήριο: Πρόκειται για την άδεια που εκδίδεται από την Ιερά Επιστασία του Αγίου Ορους στη Θεσσαλονίκη και παραλαμβάνεται από το γραφείο της επιστασίας στην Ουρανούπολη. Για τον λόγο αυτό, η άφιξη στην Ουρανούπολη ιδανικά θα πρέπει να γίνει αποβραδίς (για διανυκτέρευση σε κάποιο από τα ξενοδοχεία της κωμόπολης) ή τις πρώτες πρωινές ώρες, μιας και το πλοίο αναχωρεί στις 09:45 και φτάνει στο λιμάνι του Αγίου Ορους, τη Δάφνη, γύρω στις 12 το μεσημέρι. Στο κατάστρωμα του πλοίου, αν είσαι τυχερός, μπορεί να συναντήσεις τους πιο περίεργους ανθρώπους.
Αυτοί που έχουν ξανάρθει δείχνουν πιο άνετοι και χαλαροί. Στα πρόσωπα των άλλων, εκείνων που έρχονται για πρώτη φορά, μπορείς εύκολα να διακρίνεις την ανησυχία και την περιέργεια. Αλλοι αναζητούν απαντήσεις στα προσωπικά τους αδιέξοδα, άλλοι πηγαίνουν για να ησυχάσουν μερικές μέρες από τον ορυμαγδό και τη βοή των «εγκοσμίων», άλλοι για επιστημονικούς λόγους, άλλοι για τουρισμό και άλλοι για προσκύνημα.
Πολλοί επισκέπτες κάνουν στάση στη Δάφνη για φαγητό, σε κάποια από τα λίγα και λιτά εστιατόρια που υπάρχουν. Από εκεί οι επιλογές είναι δύο: Το καραβάκι που συνδέει τη Δάφνη με τα μοναστήρια της νοτιοδυτικής πλευράς, καθώς και λεωφορείο που οδηγεί στις Καρυές, την πρωτεύουσα της μοναστικής πολιτείας, για όσους έχουν σχεδιάσει να τραβήξουν προς τα «πάνω», δηλαδή τα μοναστήρια της ανατολικής πλευράς. Τα παραλιακά μοναστήρια είναι τα πιο δημοφιλή γιατί είναι εύκολα προσβάσιμα, χάρις στα πλοιάρια που τα συνδέουν.
Παρ’ ότι υπάρχουν μικρά λεωφορεία (των δέκα ατόμων) αλλά και ταξί, αρκετοί προτιμούν την πεζοπορία. Είναι ίσως ο μοναδικός τρόπος για να δεις τη ζωή σου να περνάει εμπρός σου, αλλά και όλες τις φυσικές ομορφιές του Αγίου Ορους. Πολλοί δίνουν στην πεζοπορία αυτήν τη μορφή τάματος, κουβαλώντας την επιθυμία να έχουν τη συνάντηση που θα τους αλλάξει τη ζωή.
Αυτάρκεια αγαθών
Πέρα από την προσευχή και τη συμμετοχή στις ακολουθίες, κάθε μοναχός είναι επιφορτισμένος με ένα συγκεκριμένο καθήκον. Ολοι οι μοναχοί κάνουν κάποια συγκεκριμένη δουλειά, καλύπτοντας το σύνολο των αναγκών των μοναστηριών. Πολλοί εξ αυτών απασχολούνται με την αμπελουργία, τις καλλιέργειες, την κτηνοτροφία και την αλιεία, κάτι που εξασφαλίζει αυτονομία στα μοναστήρια και αυτάρκεια αγαθών. Οσο για τον ύπνο, δεν υπερβαίνει τις έξι ώρες ημερησίως.
Η πόλη του ουρανού
Ουρανούπολη, το τελευταίο σύνορο πριν από το «κράτος» του Αγίου Ορους. Μια ήσυχη κωμόπολη που φημίζεται για το καλό της φαγητό, ιδιαίτερα για τα ψάρια της, τις θαυμάσιες παραλίες της αλλά και τις μικρές ξενοδοχειακές της μονάδες, που αυξάνονται κάθε χρόνο και λειτουργούν αδιάλειπτα.
Τα τελευταία χρόνια τα κύματα των Ρώσων (ορθόδοξων) τουριστών που καταφθάνουν έχουν συμβάλει καταλυτικά στην ανάπτυξη της κωμόπολης και πλέον ο κατάλογος με το μενού στα εστιατόρια αναγράφεται και σε αυτήν τη γλώσσα. Ασφαλώς, εκατοντάδες χιλιάδες είναι και οι Ελληνες που περνούν από εκεί. Σήμα κατατεθέν της Ουρανούπολης είναι ο περίφημος πύργος της. Πρόκειται για ένα μεσαιωνικό κτίσμα του 14ου αιώνα, που παλαιότερα ανήκε στη Μονή Βατοπεδίου, ενώ σήμερα ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού και λειτουργεί ως μουσείο. Από το 1930 και για αρκετές δεκαετίες ήταν ο τόπος μόνιμης κατοικίας του Σκοτσέζου συγγραφέα Σίντνεϊ Λοκ και της Αυστραλιανής συζύγου του Τζόις.
