Γράφει ο Παύλος Κ. Τούτουζας
Καθηγητής - Διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας
Από τις σημαντικές ανακαλύψεις του 20ού αιώνος είναι και το ηλεκτρικό σοκ. Κάποιος παθαίνει κοιλιακή μαρμαρυγή, όχι κολπική μαρμαρυγή με την οποία ζεις πολλά χρόνια, φθάνεις και τα 100, αλλά όπως είπα κοιλιακή μαρμαρυγή, με την οποία γίνεται ο πάσχων αγγελούδι σε δύο-τρία λεπτά.
Εδώ, λοιπόν, με ένα ηλεκτρικό σοκ συνήθως επανέρχεται ο κανονικός ρυθμός στην καρδιά και η ζωή συνεχίζεται. Έτσι από το 1960 εμφανίστηκαν οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, όπου νοσηλεύονται όλοι με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου ή με σοβαρή πάθηση της καρδιάς, που έχουν πιθανότητα να παρουσιάσουν μαρμαρυγή των κοιλιών. Τότε δείχνει η τηλεόραση-μόνιτορ την ηλεκτροκαρδιογραφική εικόνα και αυτοστιγμεί τρέχει η αδελφή με το γιατρό και σώζεται ο πάσχων. Δέχεται το σοκ, ανοίγει τα μάτια και ρωτάει τι συνέβη και είναι τόσοι άνθρωποι τριγύρω.
Με τον απινιδιστή ή απινιδωτή, όπως ο λαός τον ονομάζει, έπεσε πολύ η θνητότητα του οξέος εμφράγματος από τη στιγμή που ο πάσχων μπαίνει στο νοσοκομείο. Πριν από το ηλεκτρικό σοκ η νοσοκομειακή θνητότητα ήταν υψηλή, 35%-40% και με το σοκ στην εντατική κατέβηκε αμέσως στο 15% περίπου.
Αργότερα, με την ανακάλυψη φαρμάκων ως οι β-αναστολείς, οι α-ΜΕΑ και, κυρίως, με τα αντιθρομβωτικά φάρμακα, την ασπιρίνη, τα θρομβολυτικά, τους αναστολείς της γλυκοπρωτεΐνης ΙΙ/β-ΙΙΙ/α, την κλοπιδογρέλη και την πρασουγρέλη, με όλα αυτά τα φάρμακα, λοιπόν, συν το μπαλόνι και το στεντ, η νοσοκομειακή θνητότητα του οξέος εμφράγματος έπεσε σε μονοψήφιο αριθμό και σε πολλά κέντρα κάτω από 5%.
Όμως, με τα παραπάνω ο απινιδωτής δεν έδειξε όλο του το μπόι. Ο απινιδωτής στην Εντατική Μονάδα λέγεται εξωτερικός, επειδή τον κουβαλάει ο γιατρός ή η αδελφή με καροτσάκι και με δύο ηλεκτρόδια, ένα μπρος στο θώρακα αριστερά και ένα στην πλάτη πίσω, γίνεται το ηλεκτρικό σοκ. Από το 1980 βρέθηκε και ο εσωτερικός απινιδωτής, ο οποίος εμφυτεύεται μονίμως στο θώρακα, όπως ο βηματοδότης και άμα τη εμφανίσει της κοιλιακής μαρμαρυγής ενεργοποιείται αυτομάτως εκπέμποντας ηλεκτρικό σοκ στην καρδιά.
Είναι στο γήπεδο ο άνθρωπος, ζητωκραυγάζει για το γκολ που πέτυχε η ομάδα του, δυστυχώς, την ώρα αυτή συμβαίνει κοιλιακή μαρμαρυγή, επειδή έχει στεφανιαία νόσο και είναι κάποιας ηλικίας, αλλά ευτυχώς γίνεται αμέσως σοκ και, περιέργως, συνεχίζει να πανηγυρίζει. Τα τελευταία χρόνια η πρόοδος της καρδιολογίας οδήγησε στην ένδειξη για εμφύτευση του απινιδωτή, όταν υπάρχει σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια και σπανιότερα σε άλλες παθήσεις, π.χ. μυοκαρδιοπάθεια, όπου είναι σημαντική η πιθανότητα κοιλιακής μαρμαρυγής.
Ένα από τα σημερινά προβλήματα στη στεφανιαία νόσο είναι ο αιφνίδιος αποχαιρετισμός του ήλιου πριν ο πάσχων γνωρίσει κάποιο επεισόδιο, με το οποίο εκδηλώνεται η πάθηση, δηλαδή οξύ έμφραγμα ή ασταθή στηθάγχη. Άλλοτε συμβαίνει να υπάρχει σιωπηρά ισχαιμία ή έμφραγμα χωρίς συμπτώματα και αιφνιδίως συμβαίνει η κοιλιακή μαρμαρυγή. Τότε η εμφάνισή της σε άνθρωπο ο οποίος κυκλοφορεί ανυποψίαστος, δήθεν υγιής, αφήνει άναυδους συγγενείς και φίλους.
Φαίνεται δε ότι αυτά τα επεισόδια του αιφνίδιου θανάτου είναι αρκετά συχνά στον κόσμο αυτών των «υγιών», ώστε τελικά υπολογίζεται ότι φθάνουν το μεγάλο ποσοστό 20%-25% των πασχόντων από έκδηλη ή σιωπηρή στεφανιαία νόσο, που οδηγούνται σε έμφραγμα μυοκαρδίου.
Δηλαδή, αντί να πονέσει ο άνθρωπος και να φωνάξει «βοήθεια», του ήρθε μια και κάτω η κοιλιακή μαρμαρυγή. Ή του ήρθε ο πόνος και η δυσφορία, φώναξε «βοήθεια», αλλά στα πρώτα λεπτά, προτού εμφανιστεί ο γιατρός ή το ασθενοφόρο, έγινε έκρηξη της κοιλιακής μαρμαρυγής. Αυτοί οι άνθρωποι χάνονται, ενώ θα μπορούσαν να ζήσουν πολλά χρόνια αν έπεφτε ένα ηλεκτρικό σοκ. Μέσα σε αυτό το ποσοστό υπολογίζονται κι εκείνοι που εμφανίζουν κοιλιακή μαρμαρυγή κατά τις πρώτες ημέρες του εμφράγματος.
Μελέτη σε ασθενείς
Σε πρόσφατη μελέτη, εμελετήθησαν 898 ασθενείς μεταξύ της 5ης και 31ης ημέρας σοβαρού εμφράγματος του μυοκαρδίου με επιπλοκές: Συγκεκριμένα, είχαν χαμηλό κλάσμα εξωθήσεως <40%, υψηλή καρδιακή συχνότητα με σφυγμούς άνω των 90 το λεπτό και κοιλιακές αρρυθμίες. Από τους 898 οι μισοί, 445, υπεβλήθησαν σε εμφύτευση εσωτερικού απινιδωτή και ελάμβαναν τα συνήθη φάρμακα, ενώ οι άλλοι μισοί, 453, ακολούθησαν μόνο συντηρητική φαρμακευτική αγωγή.
Ο μέσος χρόνος παρακολούθησης των ανωτέρω ασθενών ήταν 37 μήνες και κατά τον χρόνο αυτό απεβίωσαν 233 ασθενείς: 116 με απινιδωτή και 117 των μαρτύρων που έπαιρναν μόνο φάρμακα. Ώστε δεν υπήρχε καμία ελάττωση της θνητότητας, με μόνη διαφορά, ότι η «αναχώρηση» εκείνων με απινιδωτή δεν γινόταν τόσο αιφνιδίως, λόγω του σοκ, όσο στους άλλους. Δηλαδή, θεραπευόταν η κρίση της κοιλιακής μαρμαρυγής, αλλά λόγω της σοβαρότητος της πάθησης του μυοκαρδίου οι κρίσεις αυτές επαναλαμβάνονταν μέχρι της τελικής πτώσης, ώστε να θεωρείται ότι ο πάσχων είχε φθάσει σε τελικό στάδιο καρδιακής ανεπαρκείας.
Από τη μελέτη αυτή προκύπτει πάλι το γνωστό συμπέρασμα: Το οξύ έμφραγμα πρέπει να το θεραπεύουμε άμεσα και σε περίπτωση κοιλιακής μαρμαρυγής με ηλεκτρικό σοκ, ώστε ο άνθρωπος να μη χάσει πολύ μυοκάρδιο, να μη γίνει το έμφραγμα μεγάλο. Επομένως, η έρευνα πρέπει να στραφεί προς την εντύπωση των πασχόντων από σιωπηρά στεφανιαία νόσο και, βεβαίως, σε εκείνους που εκδηλώνεται, αλλά όσο γίνεται ταχύτερα, ει δυνατόν την πρώτη ώρα.
Τότε θα γίνει αμέσως και η θεραπεία του εμφράγματος με θρομβόλυση, και ίσως μπαλόνι στεντ, οπότε τα πράγματα είναι καλά για πενταετίες ή και δεκαετίες.
[ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ]
