Tου Γιάννης Δεβετζόγλου
Οι 10 πιο επικίνδυνες τροφές για την πρόκληση δηλητηριάσεων και δημιουργία διαταραχών στην υγεία του καταναλωτή παρουσιάζονται σε έκθεση που δημοσιεύθηκε από αναγνωρισμένο επιστημονικό κέντρο των ΗΠΑ. Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται φρούτα και τα λαχανικά.
Η έκθεση του CSPI
«Η πολυπλοκότητα του παγκοσμιοποιημένου συστήματος τροφών, οι απαρχαιωμένοι νόμοι για την ασφάλεια τροφίμων καθώς και η αύξηση της παραγωγής και επεξεργασίας σε μεγάλη κλίμακα συνδυάζονται για να δημιουργήσουν μια πραγματική καταιγίδα από επικίνδυνες τροφές» αναφέρει το Κέντρο Επιστήμης για το Δημόσιο Συμφέρον (CSPI), ένας από τους φορείς με τη μεγαλύτερη αναγνώριση και επιρροή στις ΗΠΑ και τον Καναδά, ο οποίος έχει βραβευτεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA).
Η έκθεση, η οποία έχει βασιστεί σε στοιχεία από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), αποκαλύπτει ότι αυτές οι δέκα τροφές μαζί ευθύνονται για σχεδόν το 40% περιπτώσεων μαζικής τροφικής δηλητηρίασης.
Από το 1990, σημειώθηκαν πάνω από 1.500 μαζικές τροφικές δηλητηριάσεις και αναφέρθηκαν σχεδόν 50.000 μεμονομένα περιστατικά, που κυμαίνονταν από γαστρεντερικές διαταραχές έως μακροχρόνια αναπηρία και θάνατο.
Δεδομένου ότι σε περιπτώσεις μαζικής δηλητηρίασης δεν αναφέρονται ούτε ταυτοποιούνται επισήμως όλα τα περιστατικά, οι ειδικοί εκτιμούν πως τα περιστατικά που αναφέρονται στην έκθεση αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου.
Μάλιστα, το 1999 το CDC εκτίμησε ότι για κάθε περιστατικό σαλμονέλωσης που διαγιγνώσκεται κλινικά και αναφέρεται στις αρχές υγείας, υπάρχουν άλλα 38 περιστατικά που δεν αναφέρονται.
Έτσι, οι επικίνδυνες τροφές προκαλούν δεκάδες εκατομμύρια νόσους, εκατοντάδες χιλιάδες εισαγωγές σε νοσοκομεία και χιλιάδες θανάτους κάθε χρόνο στις ΗΠΑ.
Τα 10 πιο επικίνδυνα τρόφιμα
1. Φυλλώδη - πράσινα λαχανικά: 363 μαζικές δηλητηριάσεις, με 13.568 αναφερθέντα περιστατικά
2. Αβγά: 352 μαζικές δηλητηριάσεις, με 11.163 αναφερθέντα περιστατικά
3. Τόνος: 268 μαζικές δηλητηριάσεις, με 2.341 αναφερθέντα περιστατικά
4. Στρείδια: 132 μαζικές δηλητηριάσεις, με 3.409 αναφερθέντα περιστατικά
5. Πατάτες: 108 μαζικές δηλητηριάσεις, με 3.659 αναφερθέντα περιστατικά
6. Τυρί: 83 μαζικές δηλητηριάσεις, με 2.761 αναφερθέντα περιστατικά
7. Παγωτό: 74 μαζικές δηλητηριάσεις, με 2.594 αναφερθέντα περιστατικά
8. Τομάτες: 31 μαζικές δηλητηριάσεις, με 3.292 αναφερθέντα περιστατικά
9. Ρίζες: 31 μαζικές δηλητηριάσεις, με 2.022 αναφερθέντα περιστατικά
10. Φράουλες και μούρα: 25 εξάρσεις, με 3.397 αναφερθέντα περιστατικά νόσου
Τα παθογόνα που ενοχοποιήθηκαν σε κάθε κατηγορία
Φυλλώδη - πράσινα λαχανικά
Τα πολύτιμα για την υγεία φυλλώδη - πράσινα λαχανικά είναι η συχνότερη πηγή μόλυνσης από παθογόνα.
Τα διάφορα είδη μαρουλιού, τα αντίδια, το σπανάκι, το λάχανο, τα παντζάρια και άλλα λαχανικά με πράσινα φύλλα ευθύνονταν για το 24% των μαζικών δηλητηριάσεων.
Το συχνότερο παθογόνο που συνδέεται με τα πράσινα λαχανικά είναι το βακτήριο Escherichia coli, ακολουθούμενο από τον ιό Norovirus και από τη Salmonella.
Τα λαχανικά μπορούν να μολυνθούν αρχικά στο κτήμα όπου καλλιεργούνται, από ζώα, κοπριά, μολυσμένο νερό ή απρόσεκτο χειρισμό κατά τη συγκομιδή.
Το πλύσιμο με χλώριο και άλλες επεξεργασίες μπορεί να μειώσουν την εξάπλωση της μόλυνσης, αλλά τα τρόφιμα δεν γίνονται πραγματικά ασφαλή για την υγεία.
Επιπλέον, τα βακτήρια μπορούν να αποικίσουν τα συστήματα πλύσης, με αποτέλεσμα να μεταδίδονται σε ολόκληρη την παραγωγή.
Αβγά
Το συχνότερο παθογόνο που σχετίζεται με τα αβγά είναι η Salmonella.
Οι μισές από τις μαζικές δηλητηριάσεις που σημειώθηκαν εξαιτίας αβγών προέρχονταν από εστιατόρια ή άλλες εγκαταστάσεις μαζικής εστίασης.
Παρόλο που με το μαγείρεμα τα περισσότερα παθογόνα καταστρέφονται, όταν τα αβγά καταναλώνονται ωμά ή «μελάτα» ή όταν τα πιάτα με αβγά αφήνονται σε ακατάλληλες θερμοκρασίες (π.χ. σε ένα μπουφέ πρωινού), τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται ταχύτατα.
Τόνος
Ο τόνος μπορεί να προκαλέσει σκομβροτοξίνωση μια δηλητηρίαση με συμπτώματα που περιλαμβάνουν κοκκινίλες στο δέρμα, πονοκέφαλο, κοιλιακές κράμπες, ναυτία, διάρροια, αίσθηση των παλμών και θολή όραση.
Η σκομβροτοξίνωση σχετίζεται κυρίως με φρέσκα προϊόντα, καθώς οφείλεται σε μια τοξίνη, τη σκομβροτοξίνωση.
Επιπλέον, ο Norovirus και η Salmonella έχουν σχετιστεί με την κατανάλωση τόνου. Πάνω από 65% των περιπτώσεων μαζικής δηλητηρίασης από τόνο παρουσιάστηκαν σε εστιατόρια.
Στρείδια
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι σε εστιατόρια σημειώθηκε και η πλειοψηφία των μαζικών δηλητηριάσεων από στρείδια, με συχνότερα παθογόνα τον Norovirus και το βακτήριο Vibrio.
Αυτό οφείλεται σε αλιεία στρειδιών από μολυσμένα νερά, που στον άνθρωπο προκαλεί γαστρεντερίτιδα.
Το Vibrio είναι ένα παθογόνο που ανήκει στην ίδια οικογένεια με τη χολέρα.
Τα δύο πιο συνηθισμένα στελέχη του βακτηρίου στις ΗΠΑ μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή νόσο, η οποία στο 50% των περιπτώσεων είναι θανατηφόρος.
Πατάτες
Καθώς η πατάτα τρώγεται πάντα μαγειρεμένη, η παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών στις πατάτες συνήθως οφείλεται σε μόλυνση από τροφές που σερβίρονται στο ίδιο πιάτο, συνήθως σε σαλάτα.
Τα συχνότερα υπεύθυνα παθογόνα είναι η Salmonella και ο E. Coli, ανώ ακολουθούν οι Shigella και Listeria.
Περισσότερο από 40% των μαζικών δηλητηριάσεων προκλήθηκαν από τροφές που παρασκευάστηκαν σε εστιατόρια και άλλες εγκαταστάσεις μαζικής εστίασης (συμπεριλαμβανομένων σούπερ μάρκετ και καταστημάτων ντελικατέσεν).
Τυρί
Το τυρί μπορεί να μολυνθεί από παθογόνα στις αρχικές φάσεις της παρασκευής του ή αργότερα κατά την επεξεργασία.
Ιδιαίτερα επικίνδυνη είναι η χρήση μη παστεριωμένου γάλατος.
Οι έγκυες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές με την κατανάλωση μαλακών τυριών, όπως η φέτα ή το καμαμπέρ, που μπορεί να περιέχουν Listeria.
Στα άτομα με μειωμένο ανοσοποιητικό, όπως οι έγκυες ή οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία, η Listeria μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο, με υψηλά ποσοστά εισαγωγής σε νοσοκομείο και θανάτου.
Αντίθετα με άλλες μαζικές δηλητηριάσεις, οι δηλητηρίαση από τυριά συνήθως ξεκινά από το σπίτι.
Παγωτό
Το παγωτό, έχει προκαλέσει στις ΗΠΑ 75 μαζικές δηλητηριάσεις από Salmonella και Σταφυλόκοκκο.
Η μεγαλύτερη μαζική δηλητηρίαση οφειλόταν στο ότι γνωστός παρασκευαστής χρησιμοποίησε το ίδιο φορτηγό για να μεταφέρει ωμά, μη παστεριωμένα αυγά και ένα παστεριωμένο προκαταρκτικό μίγμα για παρασκευή παγωτού.
Το μαλακό παγωτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για τις εγκύους και άλλα ανοσοκατεσταλμένα άτομα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η δηλητηρίαση από παγωτό οφείλεται στη χρήση ωμών αυγών για την παρασκευή σπιτικού παγωτού.
Τομάτες
Η Salmonella είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τις τομάτες, καθώς περνά από τις ρίζες στο φυτό και μετά στον καρπό και η εξόντωσή της είναι πολύ δύσκολη αν δεν μαγειρευτεί η ντομάτα. Ο Norovirus είναι το δεύτερο πιο επικίνδυνο παθογόνο που σχετίζεται με τις τομάτες.
Στο 70% των περιπτώσεων, υπεύθυνα για τη δηλητηρίαση από τομάτες ήταν τα εστιατόρια.
Ρίζες
Οι ρίζες και τα νεαρά βλαστάρια που χρησιμοποιούνται ευρέως στην κινέζικη κουζίνα, αλλά έχουν αρχίσει να κερδίζουν έδαφος και στη μοντέρνα κουζίνα, μπορούν να μολυνθούν από Salmonella ή E. Coli.
Η μόλυνση λαμβάνει χώρα στο στάδιο των σπόρων, οι οποίοι αναπτύσσονται σε θερμές και υγρές συνθήκες που ευνοούν τη γρήγορη ανάπτυξη παθογόνων.
Φράουλες και μούρα
Δέκατες στη λίστα έρχονται οι φράουλες και διάφορα είδη μούρων, που έχουν προκαλέσει 25 μαζικές δηλητηριάσεις από το 1990.
Το 1997, χιλιάδες μαθητές σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ αρρώστησαν όταν κατανάλωσαν φράουλες στο σχολικό τους γεύμα.
Ένοχος ήταν ο ιός της Ηπατίτιδας Α, που φαίνεται ότι προερχόταν από μολυσμένο εργάτη στο Μεξικό.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η δηλητηρίαση από μούρα οφείλεται σε βακτήρια του γένους Cyclospora, τα οποία προκαλούν μια παρασιτική νόσο των εντέρων, με συμπτώματα που περιλαμβάνουν σοβαρή διάρροια, αφυδάτωση και στομαχικές κράμπες.
Δυστυχώς, η νόσος δεν αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά.
Διαβάστε την πλήρη έκθεση πατώντας εδώ
