Γράφει ο Αντώνης Μποσκοΐτης
Δύο χρόνια μετά τα Ημερολόγιά της από την Οδό Πανός, η σπουδαία Ελληνίδα συνθέτρια επενδύει με ηλεκτρονική μουσική το λόγο του σπουδαίου Έλληνα ποιητή, έχοντας πλάι της τον Γιάννη Παλαμίδα, τον –εδώ και τριάντα χρόνια– ερμηνευτή της, αλλά και τον Στέργιο Τσιρλιάγκο στον τομέα των ενορχηστρώσεων.
Μέχρι αυτή τη στιγμή έχουν μελοποιηθεί πέντε από τα δεκατρία ποιήματα του Καβάφη, τα οποία επέλεξε συνολικά η Πλάτωνος, επιχειρώντας μια νοητική σύνδεση με τα δεκατρία τραγούδια του Καρυωτάκη, τα οποία επέτυχαν να αλλάξουν κάποτε το τοπίο της εγχώριας μουσικής. Μέσα σε μια ιδιαίτερα δημιουργική περίοδο, εν όψει και της παρουσίασης του Σαμποτάζ στο Παλλάς με τη Σαβίνα Γιαννάτου και τον Γιάννη Παλαμίδα –τους αρχικούς ερμηνευτές του έργου– συναντήσαμε τη Λένα Πλάτωνος στην οικία της και μας μίλησε για το φιλόδοξο τούτο σχέδιο. Ο λόγος στην Λένα…
«Ο Καβάφης υπήρξε ο πρώτος ποιητής που διάβασα σε ηλικία δεκαπέντε χρόνων. Μια θεία μου –παράξενη περίπτωση ανθρώπου– η Μαίρη Τζερμιά, η οποία έμενε στην Πεύκη, πρώην Μαγκουφάνα, παρέδιδε φιλολογικά μαθήματα σε μένα και στην ξαδέρφη μου για να προετοιμαστούμε για το λύκειο. Η θεία Μαίρη ήταν καβαφική, καζαντζακική, νιτσεϊκή και ιψενική. Μας τους γνώρισε όλους. Όταν ζήτησα το βιβλίο του Καβάφη από το βιβλιοπωλείο τής γειτονιάς μου, ο βιβλιοπώλης με ρώτησε καχύποπτα: «Είναι για σένα, παιδί μου;». Αγόρασα και Νίτσε μαζί και Σικελιανό· τον Σικελιανό δεν τον κατάλαβα ποτέ στη ζωή μου. Ποιήματα στο σχολείο δεν μάθαινα ποτέ απ’ έξω, το απεχθανόμουν αυτό. Του Καβάφη έμαθα αμέσως απ’ έξω το Μακριά: αυτή τη μνήμη θέλω να την πω, μα έτσι εσβήσθη πια σαν τίποτα δεν απομένει…
Δεν υπάρχει μόνον ο ιστορικός και ο ηδονικός, αλλά και ο φιλοσοφικός Καβάφης. Η Ιθάκη, ας πούμε, φέρει ιστορικά στοιχεία, αλλά τα Παράθυρα, η Πόλις ή τα Κεριά έχουν βαθύ φιλοσοφικό υπόβαθρο, βαθιά υπαρξιακή ανησυχία. Από την ποίηση αποζητώ κάθε φορά ένα κοινό αίσθημα αφής με τον ποιητή. Στη Βιέννη, όταν σπούδαζα, είχα πάρει μαζί μου Καβάφη και Καζαντζάκη, τον Ελ Γκρέκο. Αυτά ήταν τα στηρίγματά μου. Μουσική δεν είχα πάρει, αφού έπαιζα στο πιάνο Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Ξαρχάκο και Καλδάρα· και βασικά Θεοδωράκη.
Είναι πάρα πολύ δύσκολη η μελοποίηση του Καβάφη. Πράγματι, πίστευα επί χρόνια ότι δεν μελοποιείται και το είχα δηλώσει μάλιστα σε συνέντευξη στον Γιώργο Χρονά. Αλλά εφέτος, πριν από λίγο καιρό, μπήκε μες στο κεφάλι μου σαν κομήτης. Σφηνώθηκε κανονικά. Είπα να το κρατήσω μυστικό, για να δω αν θα μπορέσω να τον μελοποιήσω. Και το πρώτο τραγούδι μού βγήκε κάπως δύσκολα, αλλά από κει και πέρα τ’ άλλα έτρεξαν. Έτσι, τώρα που έχω προχωρήσει κι έχω σιγουρευτεί, μπορώ να το κοινοποιήσω. Εννοείται ότι πρώτα το κοινοποίησα σε στενούς φίλους.
Ερμηνευτής είναι ο Γιάννης Παλαμίδας, στον οποίο πρωτοείπα την ιδέα. Η μελοποίηση είναι ηλεκτρονική, με στοιχεία ροκ, τριπ χοπ και industrial. Στις αρχές είχαμε μυστικό κωδικό με τον Γιάννη για το project και αναφερόμασταν στον Καβάφη ως Κ.Κ. Ο Γιάννης έχει λατρέψει αυτή τη δουλειά και την αντιμετωπίζει με άμετρο ενθουσιασμό, δίνοντας πραγματικά τον ωριμότερο εαυτό του.
Μόνο άνδρας θα μου άρεσε να τραγουδάει Καβάφη. Ο ηδονικός Καβάφης δεν είναι ομοερωτικός αποκλειστικά καθώς εμπεριέχει μια καθολική ερωτικότητα. Θα μου άρεσε όμως μέσα από τη μουσική μου να προκύψει το ομοερωτικό στοιχείο, αφού είναι πολύ κοντά του. Υπάρχει μια μεγάλη σύγκλιση των φύλων στην εποχή μας, μοιάζει μ’ αυτό που μου ’χε πει η 99χρονη τυφλή Μαριέττα στα Ημερολόγιά μου: Η ομοφυλοφιλία θα γενικευθεί κ.λπ. Δεν μπορώ παρ’ όλα αυτά να καταλάβω για ποιο λόγο με έχουν αναγορεύσει σε gay queen, λεσβιακά φεστιβάλ παίζουν τα τραγούδια μου και δηλωμένοι gay μουσικολόγοι αναλύουν το έργο μου.
Προσωπικά πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στο πώς χειρίζομαι τα θέματά μου, το λόγο μου και τη μουσική μου, με έναν αμιγώς ανδρικό τρόπο. Φαίνεται, το κληρονόμησα από τον πατέρα μου. Ίσως πάλι αυτό έκανε τον Μάνο Χατζιδάκι να με χαρακτηρίσει συνέχειά του. Στον μισό Χατζιδάκι, στα τραγούδια της Βουγιουκλάκη και της Μούσχουρη, στα εμπορικά του κυρίως, υπάρχει έντονο επίσης το ομοερωτικό στοιχείο, εκεί που το Είμ’ αητός χωρίς φτερά είναι ένα από τα πιο συγκλονιστικά ανδρικά ζεϊμπέκικα που ’χουν γραφτεί ποτέ.
Ο Καβάφης μού θυμίζει ανέμελες εποχές της ζωής μου κι είναι πολύ περίεργο αυτό, αφού σε όλο του το έργο διαχέεται ένα έντονο υπαρξιακό άγχος».
[ΔΙΦΩΝΟ]
