promotional banner

Deutsche Grammophon: Η πρώτη εταιρεία τού κλασικού ρεπερτορίου


Από την εποχή που ο ιδρυτής τής Deutsche Grammophon, ο Emile Berliner ηχογραφούσε σπουδαίες εκτελέσεις κλασικής μουσικής με πενιχρά τεχνικά μέσα, η εταιρεία είχε τις ίδιες βλέψεις με σήμερα. Ο σημερινός πρόεδρος, ο Michael Lang, τοποθετεί το θέμα ως εξής: «Θέλαμε πάντα να ηχογραφούμε τις καλύτερες ερμηνείες και να προσφέρουμε στο κοινό –όχι μόνο αυτό που θέλει– αλλά και αυτό που χρειάζεται».

«Το 1913 γίνεται η πρώτη ολοκληρωμένη ηχογράφηση ορχηστικού έργου, το οποίο δεν είναι άλλο από την Πέμπτη Συμφωνία του Beethoven με τον Arthur Nikisch και τη Φιλαρμονική του Βερολίνου»

«Η Deutsche Grammophon ήταν η πρώτη εταιρεία τού κλασικού ρεπερτορίου που αναπτύχθηκε στο χώρο του διαδικτυακού εμπορίου. Χαρακτηριστικό είναι ότι μέσα από την ιστοσελίδα της διατίθενται για downloading όλες οι εξαντλημένες εκδόσεις της»

«Η Deutsche Grammophon αποφάσισε να εορτάσει τα εκατοστά ενδέκατα γενέθλιά της με την κυκλοφορία ορισμένων box sets, που σκοπεύουν να μεταφέρουν το άρωμα του έργου της εταιρείας σε νεότερους αλλά και παλαιότερους ακροατές»
Η γερμανική εταιρεία έχει καταφέρει να ταυτίσει το όνομά της με τις καλύτερες ηχογραφήσεις στο χώρο της κλασικής μουσικής· και αυτό δεν αφορά τόσο την εξαιρετική τεχνική ποιότητά τους (αν και αυτό είναι πάντα ένα επιπλέον προσόν), αλλά πιο πολύ το γεγονός ότι υπογράφει πάντα εκτελεστές που έχουν να συνεισφέρουν νέες ιδέες στο ρεπερτόριο.
Θα ήταν ίσως πιο λογικό, η γερμανική εταιρεία να γιόρταζε τα 110 αντί τα 111 χρόνια της. Ωστόσο, η περυσινή χρονιά ήταν αφιερωμένη στον Herbert von Karajan –συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από τη γέννησή του– έναν μαέστρο που ηχογράφησε δεκάδες δίσκους με την εταιρεία και συνδέθηκε στενά μαζί της. Έτσι, η Deutsche Grammophon γιορτάζει τα εκατοστά ενδέκατα γενέθλιά της αυτή τη χρονιά, δίνοντάς μας την ευκαιρία να αναφερθούμε στις έντεκα δεκαετίες της ιστορίας της.

Πρώτη δεκαετία (1898-1909)
Η ιστορία της Deutsche Grammophon ταυτίζεται με την ιστορία της διαδικασίας της ηχογράφησης. Ο γεννημένος στο Ανόβερο αμερικανικής καταγωγής, Emile Berliner, συμμετείχε στην ανακάλυψη και στην τελειοποίηση της διαδικασίας της ηχογράφησης σε δίσκο –αυτόν που αργότερα θα ονομάζαμε μήτρα– και που ήρθε να αντικαταστήσει τον κύλινδρο τού Edison.
Είμαστε μόλις στο 1898 και μέρα με την ημέρα η εταιρεία του Berliner υπογράφει νέους εκτελεστές. Ο Enrico Caruso κάνει την πρώτη του ηχογράφηση στο Μιλάνο το 1902 και ακολουθούν ονόματα όπως αυτά των Mattia Battistini, Alessandro Moreschi (ο τελευταίος καστράτο), Antonio Scotti, Francesco Tamagno και κυρίως Feodor Chaliapin και Nellie Melba.
Το 1907 η εταιρεία έχει πλέον διακόσιες μηχανές παραγωγής βινιλίου και την ίδια χρονιά παράγει τον πρώτο δίσκο με δύο πλευρές.

Δεύτερη δεκαετία (1910-1919)
Η πρώτη ηχογράφηση ορχήστρας πραγματοποιείται το 1910. Πρόκειται για το πρώτο μέρος του Κονσέρτου για Πιάνο του Grieg με τον Wilhelm Backhaus, ο οποίος δύο χρόνια νωρίτερα είχε ηχογραφήσει το Kαλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο του Bach.
Το 1913 γίνεται η πρώτη ολοκληρωμένη ηχογράφηση ορχηστικού έργου, το οποίο δεν είναι άλλο από την Πέμπτη Συμφωνία του Beethoven με τον Arthur Nikisch και τη Φιλαρμονική του Βερολίνου σε ένα δίσκο ο οποίος κυκλοφόρησε ως τετραπλός με δύο πλευρές και κόστιζε 9,50 γερμανικά μάρκα: περίπου 1,70 ευρώ. Στην Αγγλία κυκλοφόρησε σε δίσκους μίας πλευράς.
Με το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, το γερμανικό κράτος επέβαλε την παύση των εργασιών της εταιρείας, με το σκεπτικό ότι λειτουργούσε ταυτόχρονα και σε αγγλικό έδαφος. Μετά το τέλος του πολέμου το αγγλικό τμήμα αποτέλεσε την ΕΜΙ, η οποία είχε το δικαίωμα να χρησιμοποιεί την πασίγνωστη ετικέτα This Master’s Voice, ενώ η Deutsche Grammophon αποφάσισε να περιοριστεί σε καλλιτέχνες που προέρχονταν από τη Γερμανία και την Κεντρική Ευρώπη.

Τρίτη δεκαετία (1920-1929)
Το 1920 ήταν η χρονιά που ο Wilhelm Kempff κάνει την πρώτη του ηχογράφηση για την εταιρεία με έργα Beethoven. Αυτή η χρονιά φέρνει νέες κατευθύνσεις για την εταιρεία, με διευθυντές ορχήστρας όπως οι Hermann Abendroth, Leo Blech και Hans Pfitzner και μια οπτική πιστότητας στην παρτιτούρα.
Το 1924 η Deutsche Grammophon χρησιμοποιεί και πάλι την ετικέτα His Master’s Voice για όλες τις εκτελέσεις που εισάγει από το εξωτερικό και εγκαινιάζει την ετικέτα Polydor για τις εκτελέσεις που εξάγει. Καθώς η τεχνολογία παραγωγής δίσκων εξελίσσεται, το 1925 κυκλοφορούν όλες οι συμφωνίες του Beethoven με τον Oscar Fried και άλλους να διευθύνουν τη Staatskapelle του Βερολίνου, ενώ έναν χρόνο αργότερα ο Wilhelm Furtwaengler ξεπερνάει την καχυποψία του για το μέσο και ηχογραφεί την Πέμπτη του Beethoven και την Εισαγωγή στον Ελεύθερο Σκοπευτή του Weber.
Το 1929 –χρονιά θανάτου του Berliner– η ετήσια παραγωγή της Deutsche Grammophon έχει φτάσει τα δέκα εκατομμύρια δίσκους και το εργοστάσιο του Ανόβερου απασχολεί εξακόσιους εργαζόμενους.

Τέταρτη δεκαετία (1930-1939)
Το Bolero του Ravel ηχογραφείται από το γαλλικό παράρτημα της εταιρείας με τον ίδιο στο podium και την ορχήστρα Lamoureux. Η γενική κατήφεια όμως που έχει ακολουθήσει την οικονομική κρίση της περιόδου 1929-1930 συγκρατεί τις πωλήσεις των δίσκων σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Παρά τις όλο και περισσότερες απαγορεύσεις τού καθεστώτος, η εταιρεία κυκλοφορεί μερικούς σπουδαίους δίσκους. Τον Δεκέμβριο του 1938 έρχεται ο πρώτος δίσκος του Herbert von Karajan με την Staatskapelle του Βερολίνου. Πρόκειται για την Εισαγωγή στον Μαγικό Αυλό του Wolfgang Amadeus Mozart.

Πέμπτη δεκαετία (1940-1949)
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος καθιστά τα πράγματα πολύ δύσκολα για την εταιρεία. Το μεγαλύτερο μέρος των ηχογραφήσεων διακόπτεται και η Gestapo απαγορεύει στην Deutsche Grammophon να χρησιμοποιεί για τις ηχογραφήσεις της Εβραίους μουσικούς.
Παρά τις μεγάλες δυσκολίες της εποχής, ηχογραφούνται τα Κατά Ματθαίον Πάθη του Bach με διευθυντή τον Bruno Kittel, ηχογράφηση που γνωρίζει μεγάλη επιτυχία στην Ιαπωνία, λίγο πριν μπει κι αυτή στον πόλεμο. Ο von Karajan ασχολείται πλέον όλο και πιο ενεργά με τις ηχογραφήσεις, ενώ στο δυναμικό της εταιρείας ανήκουν πλέον οι Dietrich Fischer-Dieskau, Eugen Jochum και Ferenc Friscay.
Το 1947 ξεκινάει το ταξίδι της η θυγατρική ετικέτα Archiv, η οποία δραστηριοποιείται στο χώρο του μπαρόκ και της αναγεννησιακής μουσικής.

Έκτη δεκαετία (1950-1959)
Το 1950 εμφανίζονται οι δίσκοι 78 στροφών και έναν χρόνο αργότερα οι δίσκοι 33 1/3 στροφών, αυτοί που γνωρίζουμε σήμερα ως lp.
Ο Wilhelm Kempff ηχογραφεί όλες τις σονάτες του Beethoven αλλά και όλα τα κονσέρτα του, για να τα ηχογραφήσει ξανά σε στέρεο μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Το κουαρτέτο Amadeus ηχογραφεί πολλά έργα μουσικής δωματίου, ο Karl Boehm υπογράφει και ξεκινάει ηχογραφήσεις έργων Mozart, ενώ ο Rafael Kubelik φέρνει μερικές σπουδαίες ιδέες σχετικά με τη μουσική του Dvorak, του Smetana και του Mahler.
Ο Herbert von Karajan επιστρέφει έπειτα από ένα μικρό διάστημα στην ΕΜΙ. Θα μείνει μέχρι το τέλος της ζωής του στην Deutsche Grammophon και θα ηχογραφήσει για την εταιρεία περισσότερους από 330 δίσκους μέσα σε τρεις δεκαετίες· ανάμεσά τους τρεις κύκλοι Beethoven και ολόκληρο το Ring του Wagner.

Έβδομη δεκαετία (1960-1969)
Το 1962 ήταν η χρονιά που ο von Karajan ξεκίνησε να ηχογραφεί τις συμφωνίες του Beethoven στερεοφωνικά με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου. Η εταιρεία επίσης ηχογραφεί τις όπερες του Verdi στη Σκάλα του Μιλάνου, ενώ ο Claudio Abbado συνεχίζει το εγχείρημα αυτό την επόμενη δεκαετία. Ο Abbado αναδεικνύεται στα σημαντικότερα ονόματα της εταιρείας και, μέσα στα επόμενα χρόνια, θα ηχογραφήσει με μεγάλη επιτυχία έργα των Beethoven, Brahms, Mahler, Mendelssohn και Schubert.
Ο Dietrich Fischer-Dieskau κυκλοφορεί μέσα στη δεκαετία αυτή όλα τα lieder του Schubert και συνεχίζει με Brahms, Schumann και Wolff.
Ήδη από το 1969, ένα χρόνο προτού συμπληρωθούν διακόσια χρόνια από τη γέννηση του Beethoven, η Deutsche Grammophon κυκλοφορεί την Beethoven Edition, η οποία περιλαμβάνει 76 δίσκους. Αντίστοιχες εκδόσεις θα γίνουν σε ανάλογες επετείους τόσο για τον Beethoven όσο και για τον Bach, τον Brahms και τον Berg.

Όγδοη δεκαετία (1970-1979)
Το 1973, στην εβδομηκοστή πέμπτη επέτειο από την ίδρυσή της, η Deutsche Grammophon κυκλοφορεί ένα box set με τίτλο Η Συμφωνία που αποτελείται από 93 lp. Την ίδια χρονιά, στο δυναμικό της εταιρείας προστίθενται ο Daniel Barenboim, ο Seiji Ozawa και κυρίως ο Leonard Bernstein, ο οποίος από το 1981 ηχογραφεί αποκλειστικά για την Deutsche Grammophon. Ξεκινώντας από το αυστριακό και το γερμανικό ρεπερτόριο, ο Bernstein περνά γρήγορα σε αμερικανικά έργα, ανάμεσα στα οποία και το δικό του West Side Story, το οποίο γίνεται μια από τις πιο εμπορικές κυκλοφορίες της εταιρείας.
Ο Carlo Maria Giulini και ο Carlos Kleiber ηχογραφούν για πρώτη φορά στην Deutsche Grammophon, ενώ η δεκατετράχρονη Anne-Sophie Mutter κάνει την πρώτη της εμφάνιση ηχογραφώντας Mozart δίπλα στον μέντορά της, Herbert von Karajan, και τη Φιλαρμονική του Βερολίνου.
Η Archiv θέτει τις βάσεις τής μετέπειτα επιτυχημένης πορείας της με ονόματα όπως αυτά του Trevor Pinnock με το σύνολο The English Concert, Reinhardt Goebel με το σύνολο Musica Antiqua της Κολονίας και John Eliot Gardiner με τους English Baroque Soloists.

Ένατη δεκαετία (1980-1989)
Ο Giuseppe Sinopoli ηχογραφεί για πρώτη φορά για την εταιρεία, το 1980, ενώ ο James Levine προσέρχεται το 1987 για να κυκλοφορήσει μεταξύ άλλων όλες τις Συμφωνίες του Mozart και το Ring του Wagner.
Ο Wilhelm Kempff συνταξιοδοτείται, αλλά η Martha Argerich, ο Maurizio Pollini, ο Ivo Pogorelich και ο Krystian Zimmerman συνεχίζουν το πιανιστικό του έργο. Την ίδια εποχή, δύο πολύ μεγάλοι πιανίστες, ο Rudolf Serkin και ο Vladimir Horowitz, υπογράφουν στην Deutsche Grammophon· με τον δεύτερο να ηχογραφεί πέντε πολύ επιτυχημένους δίσκους, από το 1985 μέχρι το 1989.
Την ίδια εποχή νέοι καλλιτέχνες βρίσκουν το δρόμο τους κοντά στους ανθρώπους της γερμανικής εταιρείας, καλλιτέχνες όπως οι Anne Sofie von Otter, Bryn Terfel, Thomas Quasthoff, Mischa Maisky και Maria Joao Pires.

Δέκατη δεκαετία (1990-1999)
Μέσα σε δύο χρόνια, δύο από τους μεγαλύτερους μαέστρους του εικοστού αιώνα έφυγαν από τη ζωή: πρώτα ο Herbert von Karajan, το 1989, και την επόμενη χρονιά ο Leonard Bernstein. Η Deutsche Grammophon προσέλαβε στους κόλπους της τον Pierre Boulez, τον Myung Whun Chung και τον Christian Thielemann. Ο τελευταίος, μάλιστα, ήταν επί αρκετά χρόνια βοηθός του von Karajan, έτσι αναμενόταν να κάνει μεγάλη καριέρα: πράγμα που συνέβη –και συνεχίζει να συμβαίνει– ειδικά στο γερμανικό ρεπερτόριο.
Το 1998 η Deutsche Grammophon συμπληρώνει εκατό χρόνια και αποτελεί τη μεγαλύτερη και την πιο επιτυχημένη δισκογραφική εταιρεία στο χώρο της κλασικής μουσικής.

Ενδέκατη δεκαετία (2000-2009)
Με αρκετές αλλαγές στο ιδιοκτησιακό καθεστώς της και με νέο πρόεδρο τον Michael Lang, στην αρχή της νέας χιλιετίας στην εταιρεία δεν απομένει παρά να προχωρήσει μπροστά, επενδύοντας σε νέους καλλιτέχνες. Στο διάστημα αυτό υπέγραψαν, μεταξύ άλλων, οι Anna Netrebko, Rolando Villazon, Elina Garanca, Rene pape, Helene Grimaud, Lang Lang, Hilary Hahn, Giuliano Carmignola, Vadim Repin, Esa-Pekka Salonen, Gustavo Dudamel και Daniel Harding.
Με μια νέα ετικέτα, την ετικέτα Edge που ηχογραφεί σάουντρακ αλλά και σοβαρούς καλλιτέχνες του παγκόσμιου ρεπερτορίου, όπως η πρόσφατα χαμένη Mercedes Sosa και ο Gustavo Santaolalla, η γερμανική εταιρεία σκοπεύει να συνεχίσει να αναπτύσσεται δυναμικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Deutsche Grammophon ήταν η πρώτη εταιρεία τού κλασικού ρεπερτορίου που αναπτύχθηκε στο χώρο του διαδικτυακού εμπορίου, διακινώντας όλα τα cd και τα dvd που έχει κυκλοφορήσει. Τέλος, χαρακτηριστικό είναι ότι μέσα από την ιστοσελίδα της διατίθενται για downloading όλες οι εξαντλημένες εκδόσεις της.
Το 2007 ανακηρύχθηκε από το έγκυρο αγγλικό περιοδικό Grammophone εταιρεία της χρονιάς.


Οι εκδόσεις
Από τότε που εκδόθηκε η τελευταία σονάτα για πιάνο του Ludwig van Beethoven, εκείνη που αποτελεί το έργο 111, ο αριθμός αυτός έχει αποκτήσει ένα ιδιαίτερο νόημα για τους φίλους τής κλασικής μουσικής. Για το λόγο αυτό η Deutsche Grammophon αποφάσισε να εορτάσει τα εκατοστά ενδέκατα γενέθλιά της με την κυκλοφορία ορισμένων box sets, που σκοπεύουν να μεταφέρουν το άρωμα του έργου της εταιρείας σε νεότερους αλλά και παλαιότερους ακροατές.
Η σημαντικότερη κυκλοφορία του εορτασμού είναι ένα κουτί που περιλαμβάνει 55 από τις πιο σημαντικές κυκλοφορίες τής εταιρείας σε cd. Πρόκειται για μια περιορισμένη έκδοση που παρουσιάζει τα cd με τα αυθεντικά τους εξώφυλλα.
Για όσους δεν θα ήθελαν να πέσουν σε τόσο βαθιά νερά, η εταιρεία κυκλοφορεί ένα εξαπλό κουτί, το οποίο περιλαμβάνει 111 κομμάτια με τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες που ηχογράφησαν ποτέ γι’ αυτή.
Τέλος, ένα κουτί με 13 dvd έρχεται να συμπληρώσει τον εορτασμό. Επίσης, περιορισμένη έκδοση περιλαμβάνει τις πιο σημαντικές στιγμές τής εταιρείας που έχουν καταγραφεί σε εικόνα.

[ΔΙΦΩΝΟ]